Makar Sankranti 2023 Date: ઉત્તરાયણ(મકર સંક્રાંતિ) હિન્દુઓનો સૌથી મુખ્ય તહેવરમાંથી એક છે. પોષ મહિનામાં જ્યારે સૂર્ય મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે તો મકરસંક્રાતિનો તહેવાર ઉજવાય છે. મકરસંક્રાંતિને ખીચડીના નામે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવસે અડદની દાળ અને ચોખાનું દાન કરવામાં આવે છે. આ સાથે તલ, ચિડવા, સોનું, ઊની વસ્ત્રો, ધાબળા વગેરેનું દાન કરવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે. દાન કર્યા પછી તેલ વગરનું ભોજન લેવું જોઈએ અને ક્ષમતા મુજબ અન્ય લોકોને ભોજન આપવું જોઈએ. શાસ્ત્રો અનુસાર પુત્રવાન ગૃહસ્થએ મકરસંક્રાતિ પર કૃષ્ણ એકાદશી અને ચંદ્ર અને સૂર્યગ્રહણના દિવસે વ્રત ન કરવું જોઈએ.
મકરસંક્રાંતિના દિવસે તીર્થ સ્થાનો પર સ્નાન અને દાન કરવાનું અનેરું મહત્વ છે. આ દિવસે ગંગા નદીમાં સ્નાન કરવાનું વિશેષ મહત્વ છે, પરંતુ જો તમે ત્યાં જઈ શકતા નથી, તો આ દિવસે તમારે ઘરમાં સામાન્ય પાણીથી સ્નાન કરવું જોઈએ અને જો શક્ય હોય તો તે પાણીમાં પવિત્ર નદીઓનું થોડું પાણી ઉમેરવું જોઈએ. આમ કરવાથી વ્યક્તિનું સ્વાસ્થ્ય સારું રહે છે અને પૈસાની કમી નથી રહેતી.
એવું કહેવામાં આવે છે કે સંક્રાંતિના એક દિવસ પહેલા, એટલે કે, વ્યક્તિએ બપોરે માત્ર એક જ વાર ભોજન કરવું જોઈએ અને સંક્રાંતિના દિવસે દાંત સાફ કરવું જોઈએ અને તલ મિક્ષ કરીને સ્નાન કરવું જોઈએ અથવા સ્નાન પહેલાં તલનું તેલ અથવા તલની પેસ્ટ લગાવવી જોઈએ. સંક્રાંતિના દિવસે દાન કે ધાર્મિક કાર્ય સો ગણું ફળ આપે છે.
14 કે 15 ક્યારે ઉજવાશે મકર સંક્રાંતિ (ઉત્તરાયણ) ?
14 જાન્યુઆરીએ સૂર્યની મકરસંક્રાંતિ છે, એટલે કે ધનુરાશિ છોડ્યા પછી, સૂર્ય 14 જાન્યુઆરીએ રાત્રે 8.44 વાગ્યે મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરશે અને 13 ફેબ્રુઆરીના રોજ સવારે 9.40 વાગ્યા સુધી મકર રાશિમાં સંક્રમણ કરતું રહેશે. તે પછી તેઓ કુંભ રાશિમાં પ્રવેશ કરશે. સૂર્ય મકર રાશિમાં પ્રવેશતાની સાથે જ ખરમાસ અથવા ધનુર્માસ પણ સમાપ્ત થઈ જશે. તેથી અત્યાર સુધી જે શુભ કાર્યો પર પ્રતિબંધ હતો તે હટાવીને ફરી લગ્નની સિઝન શરૂ થશે.
સૂર્યની કોઈપણ સંક્રાંતિના પુણ્યકાળ દરમિયાન દાન અને સ્નાનનું વિશેષ મહત્વ હોય છે અને આ સંક્રાંતિનો પુણ્યકાળ 15 જાન્યુઆરીએ બપોરે 12.44 સુધી સંક્રાંતિનો કાળ રહેશે. આવી સ્થિતિમાં મકરસંક્રાંતિ 15 જાન્યુઆરી 2023ના રોજ ઉજવવામાં આવશે.
સ્નાન કર્યા પછી કળશમાં લાલ ફૂલ અને ચોખા મૂકીને સૂર્યને અર્ઘ્ય અર્પણ કરો. આ દરમિયાન સૂર્ય બીજ મંત્રનો જાપ કરો
આ દિવસે શ્રીમદ ભાગવદ અથવા ગીતાનો પાઠ કરો
મકરસંક્રાંતિના દિવસે તલ, અનાજ અને ધાબળા ઉપરાંત ઘીનું દાન કરવું શુભ માનવામાં આવે છે.
આ દિવસે ભોજનમાં ખીચડી અવશ્ય બનાવો અને ભગવાનને ભોજન પણ ચઢાવો.
સાંજે ખોરાક ખાઓ
આ દિવસે વાસણ સિવાય જો તમે કોઈ ગરીબ વ્યક્તિને તલનું દાન કરો છો તો તમને શનિ સંબંધિત દરેક સમસ્યામાંથી મુક્તિ મળશે.
મકરસંક્રાંતિ પૌરાણિક કથા
હિંદુ પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, મકરસંક્રાંતિના દિવસે ભગવાન સૂર્ય તેમના પુત્ર ભગવાન શનિની મુલાકાત લે છે. તે સમયે ભગવાન શનિ મકર રાશિનું પ્રતિનિધિત્વ કરી રહ્યા છે. ભગવાન શનિ મકર રાશિના દેવતા છે. તેથી જ આ દિવસને મકરસંક્રાંતિ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ ખાસ દિવસે જો કોઈ પિતા પોતાના પુત્રને મળવા જાય છે, તો તેના તમામ દુ:ખ અને પરેશાનીઓ દૂર થઈ જાય છે.
મકરસંક્રાંતિ સાથે સંબંધિત અન્ય પૌરાણિક કથાઓ
મકરસંક્રાંતિ સાથે જોડાયેલી બીજી એક દંતકથા છે જેનું મહાભારતમાં વર્ણન છે. આ કથા ભીષ્મ પિતામહ સાથે સંબંધિત છે. ભીષ્મ પિતામહને સ્વૈચ્છિક મૃત્યુનું વરદાન મળ્યું હતું. યુદ્ધમાં જ્યારે તેને તીર લાગી અને તે પલંગ પર આડો પડ્યો ત્યારે તે પ્રાણ ત્યાગવા માટે ઉત્તરાયણમાં સૂર્યની રાહ જોઈ રહ્યો હતો. એવી માન્યતા છે કે ઉત્તરાયણમાં પ્રાણ ત્યાગ કરવાથી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે.