આજે ગોવર્ધન પૂજા છે. આ પૂજાને અન્નકૂટ પૂજા પણ કહેવામાં આવે છે. હિન્દુ આસ્થાનો આ તહેવાર દર વર્ષે કાર્તિક શુક્લ પ્રતિપાદના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે ગાય ઉપાસનાનું વિશેષ મહત્વ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આમ કરવાથી ઘરમાં સુખ અને સમૃદ્ધિ આવે છે. આ દિવસે 56 ભોગ ચઢાવવાની પરંપરા છે. ચાલો આપણે જાણીએ કે આ પરંપરા કેવી રીતે શરૂ થઈ અને તેનું પૌરાણિક મહત્વ શું છે.
ધાર્મિક મહત્વ
એવું કહેવામાં આવે છે કે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ ઇન્દ્રના અભિમાનને તોડવા માટે ગોવર્ધન પર્વતને તેની નાની આંગળી પર ઉભા કરીને ઇન્દ્રના ક્રોધથી આખા ગોકુલ લોકોને બચાવ્યા હતા. ઇન્દ્રનું ગૌરવ તોડ્યા પછી ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે કહ્યું કે કાર્તિક શુક્લ પ્રતિપદના દિવસે 56 ભોગ બનાવો અને ગોવર્ધન પર્વતની પૂજા કરો. ગોકુલના રહેવાસીઓને ગોવર્ધન પર્વત પરથી પશુઓ માટે ઘાસચારો મળે છે. ગોવર્ધન પર્વત વાદળોને રોકે છે અને વરસાદ આપે છે, જેનાથી ખેતીમાં સુધારો થાય છે. તેથી ગોવર્ધનની પૂજા કરવી જોઈએ.
ધાર્મિક વિધિઓ અને સામગ્રી
ગોવર્ધન પૂજાના દિવસે અન્નકૂટ બનાવવામાં આવે છે અને ગોવર્ધન પર્વત અને ભગવાન કૃષ્ણની પૂજા થાય છે. આની પાછળ એવી માન્યતા પણ છે કે ગોકુલના રહેવાસીઓએ જ્યારે ઇન્દ્રના ક્રોધથી બચવા ગોવર્ધન પર્વત હેઠળ આશરો લીધો હતો, ત્યારે ગોકુલના રહેવાસીઓએ 56 ભોગ બનાવ્યા હતા અને શ્રી કૃષ્ણને અર્પણ કર્યા હતા. તેનાથી પ્રસન્ન થઈ શ્રી કૃષ્ણએ ગોકુલના લોકોને આશીર્વાદ આપ્યા કે તેઓ ગોકુલના લોકોનું રક્ષણ કરશે. ઇન્દ્રથી ડરવાની જરૂર નથી.
અન્નકૂટ બનાવવા માટે વિવિધ પ્રકારના શાકભાજી, સ્વીટમેટ્સ અને માવા અને ચોખામાંથી બનેલા ભાતનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. અન્નકૂટમાં મોસમી ખોરાક, ફળ, શાકભાજીનો પ્રસાદ બનાવવામાં આવે છે. ગોવર્ધન પૂજામાં, ભગવાન કૃષ્ણની સાથે ઇન્દ્ર, અગ્નિ, ઝાડ અને જળ દેવતા જેવા બધા દેવોની પણ પૂજા કરવામાં આવે છે જે પૃથ્વી પર ખોરાક ઉગાડવામાં મદદ કરે છે. ગોવર્ધન પૂજામાં ઇન્દ્રની પૂજા કરવામાં આવે છે કારણ કે ઇન્દ્રએ ગૌરવ થયા પછી શ્રી કૃષ્ણની માફી માગી હતી અને ગોવર્ધન પૂજામાં ઇન્દ્રની પૂજાને આશીર્વાદ તરીકે સ્વીકારી હતી.