Interesting Facts of Counting - મતની ગણતરી કેવી રીતે થાય છે? અંદર કોણ-કોણ હાજર હોય છે, ગડબડ થાય તો શું ? મત ગણતરી સંબંધિત 12 બાબતો

બસ થોડા કલાકો રાહ જુઓ. આવતીકાલે એટલે કે 3જી ડિસેમ્બરે સવારે 8 વાગ્યાથી EVM બોક્સ ખુલશે. તેમાં નોંધાયેલા જાહેર મતોની ગણતરી નક્કી કરશે કે રાજસ્થાન, મધ્યપ્રદેશ, છત્તીસગઢ અને તેલંગાણામાં આગામી સરકાર કોણ બનાવશે. જેને તમે અમારી વેબસાઈટ વેબદુનિયા ડોટ કોમ પર જોઈ શકશો દરેક ક્ષણની લાઈવ અપડેટ્સ 

મતોની ગણતરી કેવી રીતે થાય છે, કાઉન્ટિંગ હોલમાં કોણ હાજર છે, જો કોઈ ગડબડ થાય તો ફરિયાદ ક્યાં કરવી; ચૂંટણીલક્ષી અમારા આજના આ લેખમાં  તમે આવા 12 મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્નોના જવાબો જાણી શકશો...

મત ગણતરી ક્યારે શરૂ થાય છે અને તેમાં કેટલો સમય લાગે છે?

ચૂંટણી પંચના મતે મત ગણતરી સવારે 8 વાગ્યાથી શરૂ થાય છે. કોઈ ખાસ સંજોગોમાં સમય પણ બદલી શકાય છે. સૌ પ્રથમ, બેલેટ પેપર અને ETPBS એટલે કે ઈલેક્ટ્રોનિકલી ટ્રાન્સમિટેડ પોસ્ટલ બેલેટ સિસ્ટમ દ્વારા પડેલા મતોની ગણતરી કરવામાં આવે છે.

સરકારી કર્મચારીઓ સામાન્ય રીતે આ માધ્યમથી મતદાન કરે છે. સેવા મતદારોમાં સૈનિકો, ચૂંટણી ફરજ પર તૈનાત કર્મચારીઓ, દેશની બહાર કામ કરતા સરકારી અધિકારીઓ અને નિવારક અટકાયતમાં રહેલા લોકોનો સમાવેશ થાય છે. આ પ્રક્રિયામાં લગભગ અડધો કલાક લાગે છે.

સવારે 8.30 વાગ્યા પછી તમામ ટેબલો પર એકસાથે EVM મતોની ગણતરી શરૂ થાય છે. મતગણતરી કેન્દ્ર પર હાજર રિટર્નિંગ ઓફિસર (RO) મતગણતરીના દરેક રાઉન્ડ પછી પરિણામ જાહેર કરે છે અને તે ચૂંટણી પંચની વેબસાઇટ પર પણ અપડેટ કરવામાં આવે છે. સવારે 9 વાગ્યાથી મતગણતરીનો પહેલો ટ્રેન્ડ શરૂ થશે.

ચૂંટણી પંચના જણાવ્યા અનુસાર, ઈવીએમના છેલ્લા 2 રાઉન્ડના મતોની ગણતરી ત્યારે જ થઈ શકે છે જ્યારે મતવિસ્તારના તમામ પોસ્ટલ બેલેટની ગણતરી થઈ ચૂકી હોય. તે સ્પષ્ટ છે કે EVM પર મતોની ગણતરી કરવામાં જે સમય લાગે છે તે ખરેખર તેના પર નિર્ભર કરે છે કે પોસ્ટલ બેલેટની જાતે ગણતરી કરવામાં કેટલો સમય લાગે છે.

- મત ગણતરીનો પ્રોટોકોલ શું છે?

જનપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ-1951ની કલમ 128 અને 129 મુજબ મત ગણતરી સંબંધિત માહિતીને ગુપ્ત રાખવી ખૂબ જ જરૂરી છે. મતગણતરી પહેલા કયા અધિકારીઓ કયા મતવિસ્તારમાં અને કેટલા ટેબલ પર મત ગણતરી કરશે તેની તમામ માહિતી જાહેર કરવામાં આવી નથી.

તમામ અધિકારીઓએ સવારે 6 વાગ્યા સુધીમાં મતગણતરી કેન્દ્ર પર પહોંચી જવું પડશે. આ પછી, જિલ્લાના મુખ્ય ચૂંટણી અધિકારી અને મતગણતરી કેન્દ્રના રિટર્નિંગ ઓફિસર સુપરવાઇઝર અને કર્મચારીઓને રેન્ડમલી હોલ નંબર અને ટેબલ નંબર ફાળવે છે.

કોઈપણ એક કાઉન્ટિંગ હોલમાં મતગણતરી માટે 14 ટેબલ અને રિટર્નિંગ ઓફિસર માટે 1 ટેબલ છે. કોઈપણ હોલમાં 15 થી વધુ ટેબલ મૂકવાનો કોઈ નિયમ નથી. જો કે, ખાસ સંજોગોમાં મુખ્ય ચૂંટણી અધિકારીના આદેશથી ટેબલની સંખ્યા વધારી શકાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, આ વખતે મધ્યપ્રદેશના ઈન્દોર-2માં 21 કાઉન્ટિંગ ટેબલ લગાવવામાં આવ્યા છે.

- હોલમાં દરેક ઉમેદવારના કેટલા એજન્ટો હાજર રહી શકે?

- મત ગણતરી દરમિયાન દરેક ટેબલ પર દરેક ઉમેદવાર વતી એક એજન્ટ હોય છે. એક એજન્ટ રિટર્નિંગ ઓફિસરની પાસે બેસે છે. આ રીતે, એક હોલમાં કોઈપણ ઉમેદવાર વતી 15 થી વધુ એજન્ટોને હાજર રહેવાની મંજૂરી નથી. ખાસ સંજોગોમાં ટેબલોની સંખ્યા વધારવામાં આવે તો એજન્ટોની સંખ્યા વધી શકે છે.

- શું એક વિધાનસભા મતવિસ્તાર માટે માત્ર એક જ મતગણતરી કેન્દ્ર છે?

- હા, એક વિધાનસભા મતવિસ્તાર માટે માત્ર એક જ મતગણતરી કેન્દ્ર છે. સંસદીય મતવિસ્તાર માટે મતોની ગણતરી એક કરતા વધુ જગ્યાએ થઈ શકે છે.

- મત ગણતરી દરમિયાન ઉમેદવારોના એજન્ટોની નિમણૂંક કોણ કરે છે?

ઉમેદવાર પોતે તેના એજન્ટને પસંદ કરે છે અને તેને સ્થાનિક ચૂંટણી અધિકારી દ્વારા મંજૂર કરવામાં આવે છે. ચૂંટણી આચાર અધિનિયમ 1961ના ડ્રાફ્ટ 18માં આ પ્રકારની નિમણૂકનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. મતગણતરી તારીખના ત્રણ દિવસ પહેલા નામ અને ફોટોગ્રાફ સાથેના કાઉન્ટિંગ એજન્ટોની યાદી બહાર પાડવામાં આવે છે.

-  મતગણતરી દરમિયાન હોલની અંદર કોઈ ગડબડ ન થાય તે માટેના નિયમો શું છે?

- કોઈપણ ભૂલો ન થાય તે માટે કેટલીક સાવચેતી રાખવામાં આવે છે. જેમ...મતગણતરી સમયે રિટર્નિંગ ઓફિસર ઈચ્છે તો કોઈપણ એજન્ટને શોધી શકે છે.

દરેક ઉમેદવારના એજન્ટને એક પ્રકારનો બેજ આપવામાં આવે છે, જેથી તેમને જોઈને સમજી શકાય કે તેઓ કયા ઉમેદવારના એજન્ટ છે.

એકવાર એજન્ટ હોલમાં પ્રવેશે છે, પછી તેને મતગણતરી પૂરી ન થાય ત્યાં સુધી બહાર જવા દેવામાં આવતું નથી.

જો કોઈ પણ વ્યક્તિ સૂચનાનું પાલન ન કરે તો રિટર્નિંગ ઓફિસર તેને હોલમાંથી બહાર કાઢી શકે છે.

હોલ પાસે પીવાના પાણી, શૌચાલય, ભોજન વગેરેની વ્યવસ્થા છે.

મતગણતરી દરમિયાન તૈનાત કર્મચારીઓ અને સુરક્ષા કર્મચારીઓ સિવાય કોઈને પણ હોલમાં મોબાઈલ લઈ જવાની પરવાનગી નથી.

ગણતરીના દરેક રાઉન્ડ પછી, હોલમાં હાજર નિરીક્ષક અધિકારી કોઈપણ બે ટેબલની રેન્ડમ પસંદગી કરે છે અને બંને કોષ્ટકોના મતોની તુલના કરે છે.

જ્યારે પરિણામ યોગ્ય રીતે મેળ ખાય છે ત્યારે જ તે કરવામાં આવે છે અને વેબસાઇટ પર અપડેટ કરવામાં આવે છે.

- મતગણતરી વિસ્તારની આસપાસ કંઈક ખોટું થાય તો શું કરવું?

- ભૂતપૂર્વ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર એસવાય કુરેશીના જણાવ્યા અનુસાર, જો આ 4 સંજોગો મતગણતરી વિસ્તારની આસપાસ એટલે કે 50 મીટરની અંદર જોવા મળે છે, તો રિટર્નિંગ ઓફિસર ફરિયાદ કરી શકે છે..

જો કોઈ વ્યક્તિ મતગણતરી વિસ્તારમાં પ્રવેશવાનો કે પ્રવેશવાનો પ્રયાસ કરે.

જો તમને મતગણતરી વિસ્તારની નજીકના કોઈપણ વ્યક્તિની પ્રવૃત્તિ વિશે શંકા હોય.

જો તમે કોઈપણ વ્યક્તિને કોઈપણ હથિયાર સાથે જોયો હોય.

પરિણામો આવ્યા પછી, તમે તેમનાથી ખુશ નથી અને તમને લાગે છે કે ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન એટલે કે ઈવીએમમાં ​​કંઈક ગરબડ થઈ હતી.

- થોડા દિવસો પછી પણ આ બાબતોની ફરિયાદ કરી શકાય?

- ના, તરત જ ફરિયાદ કરવી જોઈએ. જલદી તમને કોઈ સમસ્યાની શંકા છે, અમને સ્થળ પર જાણ કરો. વિલંબ કરવાનો કોઈ અર્થ નથી. ચૂંટણી પંચે આ માટે 24 કલાકની અંદર સમય નક્કી કર્યો છે.

એટલે કે 3જી ડિસેમ્બરે મધ્યપ્રદેશ, રાજસ્થાન, છત્તીસગઢ અને તેલંગાણામાં મતગણતરી ચાલી રહી છે. તે દિવસે સવારે 8 વાગ્યાથી બીજા દિવસે એટલે કે 11 માર્ચના રોજ સવારે 8 વાગ્યા સુધી જ ફરિયાદ કરી શકાશે. એકવાર પરિણામ આવી જાય અને તમે પરિણામોથી ખુશ ન હોય તો પરિણામને માત્ર કોર્ટમાં પડકારી શકાય છે.

- ધારો કે હું મધ્યપ્રદેશનો રહેવાસી છું. મતગણતરીના દિવસે કોઈ કામ માટે દિલ્હીમાં હતા. જો મને ખબર પડે કે મારા રાજ્યમાં મત ગણતરીમાં કંઈક ખોટું થયું છે તો પણ શું હું ફરિયાદ નોંધાવી શકું?

- હા, તમે તે કરી શકો છો. તમને ફોન પર જાણ કરનાર વ્યક્તિએ પહેલા સ્થળ પર જ ફરિયાદ નોંધાવવી જોઈએ. જો કે, તમે દેશ અથવા વિશ્વના કોઈપણ ભાગમાંથી આ વિશે ફરિયાદ કરી શકો છો. બસ આ માટે તમારી નાગરિકતા ભારતની હોવી જોઈએ.

- જો મતગણતરી કેન્દ્રમાં મતગણતરી દરમિયાન ગેરરીતિઓ માટે દોષિત ઠરશે તો શું થશે?

-લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ-1951ની કલમ 136 હેઠળ મતગણતરી કેન્દ્રમાં ગેરરીતિ આચરનારા કર્મચારીઓ અને નાગરિકો બંને માટે સજાની જોગવાઈ છે. કોઈપણ દોષિત ઠરે તેને 6 મહિનાથી 2 વર્ષની જેલ અથવા દંડ અથવા બંને થઈ શકે છે.

- વોટિંગ મશીનમાં ફેરફાર કે ચેડાં થયાની ફરિયાદ આવે તો શું થાય?

જો કોઈપણ કેન્દ્ર પર વોટિંગ મશીનમાં ફેરફાર કે ચેડાં કરવા અંગે ફરિયાદ મળે તો રિટર્નિંગ ઓફિસર તરત જ તેની તપાસ કરે છે. જો વોટિંગ મશીન સાથે ચેડાં થયા હોવાનું સાબિત થાય તો તેને અલગ રાખવામાં આવે છે. તેમાં નોંધાયેલા મતોની ગણતરી કરવામાં આવતી નથી.

તેની માહિતી રાજ્ય અને કેન્દ્રના ચૂંટણી પંચના કાર્યાલયને આપવામાં આવે છે. મતગણતરી સંપૂર્ણપણે અટકાવવી જરૂરી નથી. જે મશીન અંગે ફરિયાદ આવી છે તે જ મશીન અલગ રાખવામાં આવ્યું છે.