તેનાલી રામાની વાર્તા - અપરાધી બકરી

Teneli Rama's Story- દરરોજની જેમ રાજા કૃષ્ણદેવ રાય તેમના દરબારમાં બેઠા હતા. ત્યારે એક ભરવાડ તેની ફરિયાદ લઈને ત્યાં પહોંચ્યો. ભરવાડને જોઈને રાજા કૃષ્ણદેવે તેના દરબારમાં આવવાનું કારણ પૂછ્યું.

ત્યારે ભરવાડે કહ્યું, 'મહારાજ, મારી સાથે બહુ મોટી ભૂલ થઈ છે. મારા ઘરની બાજુમાં રહેતા એક વ્યક્તિના ઘરની દિવાલ ધરાશાયી થઈ હતી અને તે નીચે આવી જવાથી મારી બકરીનું મૃત્યુ થયું હતું. જ્યારે મેં મારી મૃત બકરી માટે વળતર માંગ્યું ત્યારે તે વળતર આપવાનો ઇનકાર કરી રહ્યો છે.

ભરવાડ વિશે મહારાજ કંઈ બોલે તે પહેલાં જ તેનાલીરામ (tenali rama)  પોતાની જગ્યાએથી ઊભો થયો અને બોલ્યો, 'અલબત્ત, મહારાજે દીવાલ પડી જવાને કારણે બકરીનું મારણ કર્યું હતું, પરંતુ આ માટે તે એક પાડોશીને જવાબદાર ગણી શકાય નહીં.'

તેનાલી રામનું આ નિવેદન સાંભળીને રાજાની સાથે દરબારમાં હાજર તમામ મંત્રીઓ અને દરબારીઓ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા. રાજાએ તરત જ તેનાલીરામને પૂછ્યું, 'તો પછી તમારા મતે દીવાલ બાંધવામાં બીજું કોણ ગુનેગાર છે?'

આના પર તેનાલીરામે કહ્યું, 'મને એ ખબર નથી, પણ જો તમે મને થોડો સમય આપો તો હું સત્ય શોધીને તમારી સમક્ષ લાવીશ.' રાજાને તેનાલીરામનું સૂચન ગમી ગયું. તેણે તેનાલીરામને સાચા ગુનેગારને શોધવા માટે સમય આપ્યો.

રાજાની પરવાનગી મેળવ્યા પછી, તેનાલીરામે ભરવાડના પાડોશીને બોલાવ્યો અને મૃત બકરીના બદલામાં ભરવાડને કેટલાક પૈસા આપવા કહ્યું. આના પર ભરવાડના પાડોશીએ હાથ જોડીને કહ્યું, 'આ માટે હું જવાબદાર નથી. એ દીવાલ બાંધવાનું કામ ચણતરે કર્યું હતું. આવી સ્થિતિમાં, તે જ સાચો ગુનેગાર હતો.' તેનાલીરામને ભરવાડના પાડોશીનું આ નિવેદન સાચું લાગ્યું. તેથી તેનાલીરામે તે દીવાલ બાંધનાર ચણતરને બોલાવ્યો. મિકેનિક પણ ત્યાં પહોંચી ગયો, પરંતુ તેણે પણ પોતાની ભૂલ ન સ્વીકારી.

મિકેનિકે કહ્યું, 'મારા પર બિનજરૂરી આરોપ લગાવવામાં આવી રહ્યો છે. અસલી ગુનેગારો મજૂરો છે, જેમણે મસાલામાં વધુ પડતું પાણી ઉમેરીને મસાલાને બગાડ્યો, જેના કારણે દિવાલ મજબૂત બની શકી નહીં અને તૂટી પડી.' ચણતરની વાત સાંભળીને સૈનિકોને મજૂરોને બોલાવવા મોકલવામાં આવ્યા. ત્યાં પહોંચ્યા પછી જ્યારે કામદારોને સમગ્ર મામલાની જાણ થઈ ત્યારે કામદારોએ કહ્યું, 'આ માટે અમે જવાબદાર નથી, પરંતુ તે વ્યક્તિ છે જેણે મસાલામાં વધુ પડતું પાણી ઉમેર્યું હતું.'

આ પછી, મસાલામાં વધુ પાણી ઉમેરનાર વ્યક્તિને રાજાના દરબારમાં પહોંચવાનો સંદેશ મોકલવામાં આવ્યો. પાણી ભેળવનાર વ્યક્તિ દરબારમાં પહોંચતા જ તેણે કહ્યું, 'ખરી ભૂલ તો એ માણસની છે જેણે મને મસાલામાં પાણી ઉમેરવા માટે વાસણ આપ્યું હતું. એ પાત્ર બહુ મોટું હતું. જેના કારણે પાણીનું પ્રમાણ માપી શકાયું ન હતું અને મસાલામાં વધુ પાણી હતું.

જ્યારે તેનાલીરામને પૂછવામાં આવ્યું કે, મસાલામાં વધુ પાણી ઉમેરનાર વ્યક્તિએ કહ્યું, 'તે મોટું પાત્ર તેને ભરવાડે પોતે આપ્યું હતું. તેના કારણે મિશ્રણમાં વધુ પાણી ઉમેરાયું અને દિવાલ નબળી પડી ગઈ.’ પછી શું થયું, તેનાલી રામે ભરવાડ તરફ જોયું અને કહ્યું, ‘આમાં તારી ભૂલ છે. તમારા કારણે જ બકરીએ જીવ ગુમાવ્યો.’ જ્યારે વાત ભરવાડ તરફ ગઈ ત્યારે તે કંઈ બોલી શક્યો નહીં અને ચૂપચાપ પોતાના ઘર તરફ ચાલ્યો ગયો. દરબારમાં હાજર તમામ દરબારીઓ તેનાલીરામની બુદ્ધિમત્તા અને ન્યાયના વખાણ કરવા લાગ્યા.

વાર્તામાંથી પાઠ

આ વાર્તામાંથી આપણે શીખીએ છીએ કે તમારી સાથે જે થાય છે તેના માટે બીજાને દોષી ઠેરવવો યોગ્ય નથી. આવી સ્થિતિમાં, વ્યક્તિએ ધીરજ રાખવી જોઈએ અને સમસ્યાનો ઉકેલ શોધવો જોઈએ.