એક વારની વાત છે બીરબલને દરબારમાં આવવામાં મોડું થયુ હતું. અકબર રાજા બીરબલની આતુરતાથી રાહ જોઈ રહ્યો હતો. બીરબલ દરબારમાં પહોંચતા જ અકબરે તેને મોડુ આવવાનું કારણ પૂછ્યું. બીરબલે કહેવાનું શરૂ કર્યું કે આજે જ્યારે તે ઘરની બહાર નીકળી રહ્યો હતો ત્યારે તેના નાના બાળકોએ તેને રોક્યો અને ક્યાંય ન જવાની જીદ કરી. કોઈક રીતે, બાળકોને સમજાવ્યા પછી, ત્યાંથી નીકળવામાં વિલંબ થયો.
રાજાએ બીરબલની આ વાતો પર બિલકુલ વિશ્વાસ ન કર્યો, તેણે વિચાર્યું કે બીરબલ મોડું આવવાનું ખોટું બહાનું બનાવી રહ્યો છે. તેણે બીરબલને કહ્યું કે બાળકોને સમજાવવું એટલું મુશ્કેલ કામ નથી. જો તેઓ સંમત ન હોય, તો તેમને થોડી ઠપકો આપીને શાંત કરી શકાય છે.
તે સમયે, બીરબલ ઓળખતા હતા કે બાળકોના નિર્દોષ સવાલો અને જીદ પૂરી કરવી ખૂબ મુશ્કેલ હોય છે. અકબરને આ વાતથી સંતુષ્ટ ન થયો ત્યારે બીરબલે એક ઉપાય વિચાર્યો. તેણે રાજા સામે એક શરત મૂકી, તેણે કહ્યું કે તે સાબિત કરી શકે છે કે નાના બાળકોને સમજાવવું ખૂબ મુશ્કેલ છે, પરંતુ આ માટે તેણે નાના બાળક જેવું વર્તન કરવું પડશે અને રાજાએ તેને સમજાવવો પડશે. રાજાએ આ શરત સ્વીકારી.
બીજી જ ક્ષણે બીરબલ બાળકની જેમ ચીસો પાડવા લાગ્યો અને રડવા લાગ્યો. રાજાએ તેને મનાવવા તેને ખોળામાં લીધો. બીરબલ તેના ખોળામાં બેસી ગયો અને રાજાની લાંબી મૂછો સાથે રમવા લાગ્યો. ક્યારેક તે બાળક જેવો ચહેરો બનાવતો તો ક્યારેક મૂછો ખેંચવા લાગે. અત્યાર સુધી રાજાને કોઈ વાંધો નહોતો.
જ્યારે બીરબલ તેની મૂછો સાથે રમીને કંટાળી ગયો ત્યારે તેણે શેરડી ખાવાની જીદ શરૂ કરી. રાજાએ બાળક બીરબલ માટે શેરડી લાવવાનો આદેશ આપ્યો. જ્યારે શેરડી લાવવામાં આવી ત્યારે બીરબલ નવી જીદ પકડી કે તેને છોલીલી શેરડી જોઈએ છે. એક નોકર દ્વારા શેરડીની છાલ ઉતારવામાં આવી. હવે બીરબલ જોરથી બૂમો પાડવા લાગ્યો કે તેને શેરડીના નાના ટુકડા કરવા છે.
પોતાની જીદ પુરી કરવા શેરડીના નાના-નાના ટુકડા કરી નાખ્યા.
જ્યારે રાજાએ આ ટુકડાઓ બીરબલને ખાવા માટે આપ્યા તો બીરબલે તેને જમીન પર ફેંકી દીધા. આ જોઈને રાજા ખૂબ ગુસ્સે થયા. તેણે ગુસ્સામાં બીરબલને પૂછ્યું, “તમે શેરડી કેમ નીચે ફેંકી દીધી? શાંતિથી ખાઓ.” ઠપકો સાંભળીને બીરબલ રડવા લાગ્યો અને જોરથી ચીસો પાડવા લાગ્યો.
અકબરે પ્રેમથી પૂછ્યું, “બીરબલ કહો. તમે શા માટે રડી રહ્યા છો?" બીરબલે જવાબ આપ્યો, "મારે હવે નાની નહિ પણ મોટી શેરડી જોઈએ છે." અકબર તેને એક મોટી શેરડી મંગાવીને આપી, પણ બીરબલે તે મોટી શેરડીને હાથ પણ ન લગાડ્યો.
હવે બાદશાહ અકબરનો ગુસ્સો વધી રહ્યો હતો. તેણે બીરબલને કહ્યું, "તારી જીદ પ્રમાણે એક મોટી શેરડી લાવીને આપી છે ને, ન ખાધા પછી કેમ રડો છો?" બીરબલે જવાબ આપ્યો, "મારે આ નાના ટુકડાને જોડીને એક મોટી શેરડી ખાવાની છે." બીરબલનો આ આગ્રહ સાંભળીને રાજા તેનું માથું પકડીને તેની જગ્યાએ બેસી ગયો.
તેમને પરેશાન જોઈને બીરબલે બાળક હોવાનો ઢોંગ કરવાનું નાટક પૂરું કર્યું અને રાજા સમક્ષ ગયો. તેણે રાજાને પૂછ્યું, "હવે શું તમે સંમત છો કે બાળકોને સમજાવવા એ ખરેખર મુશ્કેલ કાર્ય છે?" રાજાએ હા પાડી અને બીરબલ સામે હસવા લાગ્યો.
શીખામણ શીખવું-
આ વાર્તા પરથી આપણને ખબર પડે છે કે બાળકો ખૂબ જ માસૂમ હોય છે. ઘણીવાર આપણે તેમના માસૂમ પ્રશ્નોના જવાબો આપી શકતા નથી, પરંતુ તેમ છતાં તેમને પ્રેમથી સમજાવીને અને ઘણા ઉદાહરણો આપીને તેમની જીદ અને જિજ્ઞાસાને સંતોષી શકાય છે.