વિજેન્દર સિંહ શેખાવત રાજસ્થાનના ઝુંઝુનુ જિલ્લાના સેફરાગુવાર ગામના વતની હતા. વિજેન્દર સિંહ પોતે ભારતીય નૌકાદળમાં લેફ્ટનન્ટ હતા અને બાદમાં માસ્ટર ચીફ પેટી ઓફિસર તરીકે નિવૃત્ત થયા હતા. 1 મે 1988ના રોજ તેમના ઘરે દીકરીનો જન્મ થયો. તે સમયે પરિવારમાં આ સમાચારે કેવું વાતાવરણ સર્જ્યું હશે તે કહી શકાતું નથી. પરંતુ કોઈકે તો વિચાર્યું હશે કે જો તેમને પુત્ર હોત તો પિતાની જેમ નેવીમાં જોડાઈને પરિવારનું નામ રોશન કર્યું હોત. હકીકતમાં મોટા ભાગના લોકો એવું પણ વિચારે છે કે દીકરીઓ ભલે ગમે તેટલી આગળ વધે, પરંતુ જ્યારે સેનામાં જોડાવાની વાત આવે છે, તો તેમની સાથે બરાબરી ક્યાંથી શક્ય છે.
પરંતુ કહેવાય છે કે સમય પોતાની મુઠ્ઠીમાં શું છુપાઈને રાખે છે તે કોઈ જાણતું નથી. કોને ખબર હતી કે આ છોકરી તેના પિતાની જેમ બહાદુર બનશે અને તેની જેમ નેવીમાં ભરતી થશે. સમય આ બધી બાબતોની ગણતરી કરતો હતો. દીકરીનું નામ કિરણ હતું. એ કિરણ જે અંધકાર દૂર થવાની અને પ્રકાશ આવવાની આશા છે. આ કિરણ મહિલાઓ માટે પણ દાયકાઓથી પુરુષોના કબજામાં રહેલું સન્માન મેળવવાની આશાનું કિરણ સાબિત થવાનું હતું.. કિરણે તેનું પ્રારંભિક શિક્ષણ વિશાખાપટ્ટનમની કેન્દ્રીય વિદ્યાલયમાંથી પૂર્ણ કર્યું હતું અને આંધ્ર યુનિવર્સિટીમાંથી વિજ્ઞાનમાં સ્નાતક પૂર્ણ કર્યું હતું.
કિરણ એક નૌકા પરિવારમાંથી હતી. આ કારણથી તેણે બાળપણથી જ નેવીમાં જોડાવાનું મન બનાવી લીધું હતું. તેમણે બાળપણથી જ પોતાની જાતને એવી રીતે ઘડેલી હતી કે નૌકાદળમાં જવા માટે તેમને કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો ન પડે. આ હોવા છતાં, તેણીને પોતાને ખાલી બેઠેલી જોવાનું પસંદ ન હતું. આ જ કારણ હતું કે ઇન્ડિયન નેવલ એકેડમીમાં જોડાતા પહેલા તેણે સમયનો સદુપયોગ કર્યો અને એક ખાનગી બેંકમાં નોકરી મેળવી. 2010 માં, કિરણની INA માટે પસંદગી કરવામાં આવી હતી અને તે ભારતીય નેવલ એકેડેમી એઝિમાલા, કેરળમાં પોસ્ટ કરવામાં આવી હતી.
જીવનસાથી પણ નૌ સૈનિક મળ્યો
દરેક વ્યક્તિ ઈચ્છે છે કે તેને પોતાના પ્રોફેશનથી સંબંધિત જીવનસાથી મળે, જે તેની સમસ્યાઓને સમજી શકે અને તેની ફરજનું સન્માન કરતા અંતરને સહન કરી શકે. કિરણે પણ કોઈક સમયે આવું જ વિચાર્યું હશે અને તેનો વિચાર પૂરો થયો. તેને વિવેક સિંહ છોકરના રૂપમાં તેનો જીવન સાથી મળ્યો. વિવેક પોતે પણ નવ સૈનિક હતો. આ રીતે હરિયાણાની દીકરી હરિયાણા કુરથલાની વહુ બની. હવે તે સંપૂર્ણપણે નવ ઋષિઓના પરિવારમાંથી હતી. લેફ્ટનન્ટ વિવેકના પિતા પણ નેવીમાં હતા અને તેમની માતા સુનીતા છોકર તે સમયે તેમના ગામના સરપંચ હતા.
હવે કિરણ પાસે બધું જ હતું. તે એક જીવંત વ્યક્તિ હતી. કિરણને ઉડવાનો શોખ હતો. જ્યારે તે ફરજ પર ન હતી ત્યારે તે તેના બીજા બધા શોખ પૂરા કરતી હતી. તેને સંગીત સાંભળવું અને નૃત્ય કરવાનું પસંદ હતું. તેમને વાંચનમાં પ્રખ્યાત લેખક નિકોલસ સ્પાર્કસ ખૂબ ગમ્યા. કિરણે તેના તમામ પુસ્તકો વાંચ્યા હતા અને તેના પુસ્તકો પર બનેલી તમામ ફિલ્મો પણ જોઈ હતી. 2015 માં પ્રજાસત્તાક દિવસના અવસર પર પ્રથમ વખત, મહિલા માર્ચિંગ ટીમે ભાગ લીધો હતો. કિરણ શેખાવતને પણ આ ટીમનો ભાગ બનવાનું ગૌરવ મળ્યું છે.
કિરણ 5 જુલાઈ 2010ના રોજ ભારતીય નૌકાદળની એર સ્ક્વોડ્રનમાં જોડાયો. આ સ્ક્વોડ્રન કોબ્રા તરીકે ઓળખાય છે. તેની 5 વર્ષની કારકિર્દીમાં કિરણ દેશના અનેક નેવલ સ્ટેશનો પર તૈનાત હતી. તેમની છેલ્લી પોસ્ટિંગ ગોવામાં હતી. આ એ જગ્યા હતી જ્યાં કિરણની હસતી-રમતી જિંદગીને બ્રેક લાગી હતી. ગુપ્તચર યુદ્ધની કળામાં અનુભવ મેળવ્યા પછી, કિરણની ફરજ ગુપ્ત માહિતી સમીક્ષા માટે પર્યાવરણ ચાર્ટ તૈયાર કરવાની અને અન્ય તમામ જરૂરી પરિમાણોની યોગ્ય રીતે સમીક્ષા કરવાની હતી.
પછી અચાનક એક પ્લેન ક્રેશ અને પછી બધુ ખતમ
આ ફરજ નિભાવવા માટે તે 24 માર્ચ 2015ના રોજ ડોર્નિયર એરક્રાફ્ટમાં ચડી હતી. તેને ખબર નહોતી કે આ પ્લેન તેની હસતી-રમતી જિંદગીનો અંત લાવવાની સાથે તેને એક નવું સન્માન પણ અપાવશે. કમનસીબે આ પ્લેન એ જ રાત્રે ગોવામાં ક્રેશ થયું હતું. પ્લેન એવી રીતે ક્રેશ થયું કે બે દિવસ સુધી કિરણનો કોઈ પત્તો નહોતો. બે દિવસ સુધી તેમની શોધ ચાલુ રહી અને પછી 26 માર્ચે કિરણનો મૃતદેહ મળી આવ્યો. 29 માર્ચે તેનો મૃતદેહ કુરથલા ગામમાં તેના સાસરિયાના ઘરે લાવવામાં આવ્યો હતો. 22 વર્ષની ઉંમરે નેવીમાં ભરતી થયેલી કિરણ ફરજ પર શહીદ થનારી પ્રથમ મહિલા સૈનિક બની હતી.
જ્યારે કિરણનો પાર્થિવ દેહ કુરથલા આવ્યો ત્યારે સૌએ આંસુએ તેમને અંતિમ શ્રદ્ધાંજલિ આપી. કિરણ અને વિવેક પોતપોતાની ફરજોને કારણે એક વર્ષથી વધુ સમયથી મળ્યા ન હતા. કિરણ હવે વિવેક સાથે રહેવા માંગતી હતી. આ માટે તેણે તમામ વ્યવસ્થા પણ કરી લીધી હતી. માત્ર દસ દિવસ પછી, તેણે માં જોડાવું પડ્યું. 23 માર્ચે તેણે તેની સાસુ સુનીતા દેવી સાથે આ અંગે 20 મિનિટ વાત કરી હતી. સુનીતા ગોવા જવાની હતી જેથી તેઓને તે પેક કરવામાં મદદ મળી શકે, પરંતુ તે પહેલા આ સમાચારે તેના પરિવારને દુ:ખના સાગરમાં ડુબાડી દીધો.
જણાવી દઈએ કે કિરણની જેઠાણી રાજશ્રી કોસ્ટ ગાર્ડની પ્રથમ મહિલા પાયલટ છે. તે નાગૌરની રહેવાસી રાજશ્રી હતી, જેણે કિરણ શહીદ થયા ત્યારે તેના અંતિમ સંસ્કાર સમયે તેને ગાર્ડ ઓફ ઓનર આપ્યું હતું. રાજશ્રીના મતે આ તેમના જીવનની સૌથી મુશ્કેલ સલામ હતી. એક 22 વર્ષની છોકરી, જેણે બાળપણથી જ પિતાની જેમ નેવીમાં જોડાવાનું સપનું જોયું હતું અને તેને પૂરું કર્યું. જેના પિતા, પતિ અને સસરા નેવીમાં રહ્યા હોય જેણે તેમને પ્રથમ શહીદ મહિલા સૈનિક તરીકેનું સન્માન મળ્યું હતું, તેમના સન્માનમાં રાજસ્થાન સરકાર હજુ સુધી એક એક સ્પોર્ટ્સ સ્ટેડિયમ કે કોલેજ પણ બનાવી શકી નથી
તો આ હતી દેશની પ્રથમ શહીદ મહિલા સૈનિકની કહાની. કિરણ શેખાવત જેવા વ્યક્તિત્વને હંમેશ માટે યાદ રાખવા માટે સાચો આદર છે. એવું કહેવાય છે કે રાજસ્થાનના ઝુંઝુનુ જિલ્લાએ દેશને સૌથી વધુ સૈનિકો આપ્યા છે, તેની સાથે આ તે વીરભૂમિ છે, જ્યાં સૌથી વધુ સૈનિકો શહીદ થયા છે. કિરણ શેખાવતે ઝુનઝુનુના ખભા પર વધુ એક સ્ટાર મૂક્યો. આ એવી વસ્તુઓ છે જે કિરણને લોકોના દિલમાં હંમેશ માટે જીવંત રાખશે. અમે દેશની આ દીકરીને નમન કરીએ છીએ, જેમની પાસેથી તેણે પોતાના કર્તવ્ય માટે પોતાનો જીવ પણ આપી દીધો.