ભારતની વિવિધતામાં એકતાના રંગ અહીંના તહેવારો અને પર્વમાં ખૂબ સુંદરતાથી જોવાય છે. એક જ ધર્મમાં જુદા જુદા ક્ષેત્રમાં ઘણી સુંદર સાંસ્કૃતિક પરંપરાઓ છે કે તેઓ ફક્ત જોવાનું જ રાખે છે. જેમ કે બંગાળમાં દુર્ગાપૂજા પ્રવર્તે છે, તે જ રીતે ઉત્તર ભારતમાં નવરાત્રીનો દિવસ આમ, મહારાષ્ટ્રમાં ગણેશોત્સવ ખૂબ જ ઉત્સાહથી ઉજવવામાં આવે છે. ગણેશ ચતુર્થીથી ભાદ્રપદ મહિનાથી અનંત ચતુર્દશી સુધી ગણેશજીની આ પૂજાના તહેવાર તેમની સ્થાપનાથી વિસર્જન સુધી ચાલે છે. ગણેશ એટલે દેવતાઓનો દેવ છે,. ખરેખર પુરાણકથા અનુસાર જે રીતે ભગવાન વિષ્ણુ ધર્મનું નુકસાન જોતા સૃષ્ટિમાં દુષ્ટ લોકોનો નાશ કરી અને ધર્મની પુનર્સ્થાપના કરે છે. તે જ રીતે સમયે સમયે ભગવાન ગણેશ પણ દેવતાઓના રક્ષક તરીકે આગળ આવ્યા છે. તેથી, ગણેશનું એક નામ ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે અષ્ટવિનાયક એટલે કે આઠ ગણપતિ. મહારાષ્ટ્રમાં ગણેશોત્સવ દરમિયાન ગણેશ ચતુર્થીથી અષ્ટવિનાયકની યાત્રા કરાય છે. જેમાં ભગવાન ગણેશનાં આ આઠ મંદિરોની મુલાકાત લેવામાં આવે છે, ચાલો આપણે તમને પહેલા અષ્ટવિનાયક મંદિર મયૂરેશ્વર મંદિર વિશે.
મયુરેશ્વર અથવા મોરેશ્વર
માનવામાં આવે છે કે અષ્ટવિનાયક યાત્રાધામનો પ્રથમ પડાવ મયુરેશ્વર અથવા મોરેશ્વર ગણાય છે. મોરેગાંવમાં ગણપતિ બાપ્પાનો આ મંદિર, પુણેથી 80 કિલોમીટર દૂર સ્થિત આ પ્રાચીન મંદિર બનાવવામાં આવ્યું છે. મંદિરની ડિઝાઇનથી લઈને અહીં સ્થાપિત દરેક મૂર્તિ સુધી, પછી ભલે તે શિવ વાહન નંદી હોય કે ગણપતિનું વાહન મુષક રાજ કઈક ન કઈક વાર્તા કહે છે.
મંદિરના ચારે ખૂણે મીનાર બની છે. દીવાલ લાંબા પથ્થરોની છે. સતયુગથી કલિયુગ સુધીની ચાર યુગનું પ્રતીક આપનારા ચાર દરવાજા પણ મંદિરમાં છે. મંદિરના મુખ્ય દરવાજા પર નંદીની પ્રતિમા સ્થાપિત થયેલ છે, જેનો મુખ ભગવાન ગણેશની પ્રતિમા સામે છે. તેની સાથે જ મૂષક રાજની પ્રતિમા બની છે. નંદી અને મૂષકને મંદિરના રખવાલી પણ માનવામાં આવે છે. નંદીની પ્રતિમા પાછળ રસપ્રદ માન્યતા પણ છે. એવું થયું કે નંદી, ભગવાન શિવનું વાહન આ મંદિરમાં આરામ કરવા માટે રોકાયા પણ તેને ગણેશજીના સાનિધ્ય આટલું ભાવ્યું કે તે અહીંથી ફરી પરત નહી જઈ શકાયા. એવું માનવામાં આવે છે કે ત્યારથી તેઓ આજ સુધી અહીં સ્થિત છે
શ્રી મયુરેશ્વરમાં ગણપતિ સ્વરૂપ
ભગવાન ગણપતિ મયુરેશ્વર મંદિરમાં બેઠેલી મુદ્રામાં સ્થાપિત છે. તેની સૂંડ ડાબી બાજુ છે, તેથી તેનું સ્વરૂપ ચતુર્ભુજનું બનેલું છે. તેમને આ પ્રતિમામાં
ત્રણ આંખોવાળી પણ બતાવવામાં આવી છે.
કેમ નામ હતું મયુરેશ્વર
એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન ગણેશએ આ સ્થળે સિંધુરાસુર નામના રાક્ષસની હત્યા કરી હતી. સિંધુરાસુરા એક ભયંકર રાક્ષસ હતા, તેમના આતંકથી ઋષિ મુનિઓથી માંડીને દેવ-દેવો સુધી ડરતા હતા. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન ગણેશ મયૂર કે મોર પર સવાર થઈને સિંધુરાસુરા સાથે લડ્યા અને તેની હત્યા કરી હતી. તેથી જ આ મંદિરનું નામ પણ મોરેશ્વર પડ્યું.