નવી દિલ્હી. ભારતીય કોવિડ -19 રસી કાર્યક્રમમાં અચાનક રસ વધ્યો છે, પરંતુ ઘણા વૈજ્ઞાનિકોએ શનિવારે કહ્યું હતું કે મહિનાઓ, વર્ષો અને ઘણા મહિનાઓ સુધી ચાલતી પ્રક્રિયામાં ઉગ્રતા આપવાની પ્રક્રિયામાં ઉતાવળ કરવી જરૂરી છે. તે વર્ષો પણ લઈ શકે છે. વૈજ્ઞાનિકોની સલાહ આઈસીએમઆરએ જાહેરાત કરી હતી કે તે આવતા મહિને આ રસીનું ઉત્પાદન શરૂ કરશે.
ઈન્ડિયન કાઉન્સિલ ઑફ મેડિકલ રિસર્ચ (આઈસીએમઆર) એ શુક્રવારે કોવિડ -19 સામે વિશ્વની પહેલી રસી 15 ઑગસ્ટ સુધીમાં શરૂ કરવાની ઘોષણા કરી હતી, જેની અપેક્ષા સાથે પણ અપેક્ષિત છે. તે જ દિવસે, ગુજરાત સ્થિત એક કંપની ઝાયડસ કેડિલાએ જાહેરાત કરી કે તેને ડ્રગ કંટ્રોલર જનરલ ઑફ ઈન્ડિયા (ડીસીજીઆઈ) દ્વારા મનુષ્ય પર તેની સંભવિત રસીના પરીક્ષણ માટે તબીબી મંજૂરી મળી છે.
વેલકમ ટ્રસ્ટ / ડીબીટી ઇન્ડિયા એલાયન્સના વાઇરલોજિસ્ટ અને ચીફ એક્ઝિક્યુટિવ ઓફિસર શાહિદ જમીલે કહ્યું હતું કે જો ચીજો દોષરહિત રીતે કરવામાં આવી હોય, તો રસીનું પરીક્ષણ કરવું, ખાસ કરીને રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને અસરકારકતા તપાસવા માટે ચાર અઠવાડિયામાં શક્ય નથી. નોંધનીય છે કે જમિલની સંસ્થા બાયોમેડિકલ સાયન્સ અને આરોગ્ય સંશોધન માટે આર્થિક સહાય પૂરી પાડે છે.
મનુષ્ય અને પ્રાણીઓના શરીરમાં રોગપ્રતિકારક શક્તિને સક્રિય કરવા માટે એન્ટિજેનની જેમ વિકસિત નવા તત્વની ક્ષમતાને ઇમ્યુનોજેનિસિટી કહેવામાં આવે છે.
વાઈરલ વૈજ્ઞાનિક ઉપસણા રાયએ જણાવ્યું હતું કે કોરોનો વાયરસ સામે રસી પ્રક્ષેપણ પ્રક્રિયા ઝડપી બનાવવી અથવા ટૂંક સમયમાં લોંચ કરવાનું વચન આપવું વખાણવા યોગ્ય છે, પરંતુ સવાલ એ છે કે 'આપણે ખૂબ ઉતાવળ કરીશું'.
સીઆઈએસઆર-આઈઆઈસીબી કોલકાતાના વરિષ્ઠ વૈજ્ .ાનિક રેએ પીટીઆઈને કહ્યું કે આપણે સાવધાની સાથે આગળ વધવું જોઈએ. આ પ્રોજેક્ટને ઉચ્ચ પ્રાધાન્ય આપવું એકદમ જરૂરી છે. જો કે, વધારાના દબાણથી લોકો માટે સકારાત્મક ઉત્પાદનોની આવશ્યકતા નથી.
નોંધનીય છે કે દેશની ટોચની તબીબી સંશોધન સંસ્થા, એસીએમઆરએ જણાવ્યું છે કે દેશમાં વિકસિત રસી કોવાક્સિનનું 12 ક્લિનિકલ ટ્રાયલ સાઇટ્સ પર પરીક્ષણ કરવામાં આવશે. આ સંભવિત રસી હૈદરાબાદ સ્થિત ઇન્ડિયા બાયોટેક અને પુણેની નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ વિરોલોજી દ્વારા સંયુક્ત રીતે વિકસાવવામાં આવી છે.
આઈસીએમઆરના ડાયરેક્ટર જનરલ બલારામ ભાર્ગવાએ 12 સ્થળોના મુખ્ય તપાસકર્તાઓને લખેલા પત્રમાં જણાવ્યું છે કે, તમામ ક્લિનિકલ ટ્રાયલ પૂર્ણ થયા પછી 15 ઓગસ્ટ સુધીમાં જાહેર આરોગ્ય વપરાશ માટે રસી શરૂ કરવાનો લક્ષ્યાંક છે.
પત્રના ઉચ્ચારણો અને ઉતાવળા હરકતોએ કેટલાક વૈજ્ .ાનિકોને ચિંતા કરી છે. તેમણે પત્રમાં નક્કી કરેલી સમયમર્યાદા પર સવાલ ઉઠાવ્યા છે અને રસી વિકાસ પ્રક્રિયા ટૂંકી ન કરવાની સલાહ આપી છે.
વાઇરોલોજિસ્ટ સત્યજીત રથે પીટીઆઈને જણાવ્યું હતું કે આઈસીએમઆરના પત્રની સ્વર અને સામગ્રી ઉત્પાદનના વિકાસની પ્રક્રિયા અને તકનીકી રીતે શક્યતાના આધારે અયોગ્ય છે.
તેમણે કહ્યું કે રસીનો વિકાસ એ મલ્ટિ-સ્ટેપ પ્રક્રિયા છે. પ્રથમ તબક્કામાં ભાગ લેનારાઓની ખૂબ ઓછી સંખ્યા સાથે રક્ષણાત્મક પરીક્ષણનો સમાવેશ થાય છે અને રસી મનુષ્ય માટે સલામત છે કે કેમ તેનું મૂલ્યાંકન.
તેમણે કહ્યું કે સેંકડો લોકો બીજા તબક્કામાં ભાગ લે છે અને આ તબક્કામાં રસીની સંભવિત અસરોની આકારણી કરવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે અંતિમ તબક્કામાં હજારો લોકો શામેલ છે અને તે જોયું કે રસી અસરકારક છે કે નહીં તે ચોક્કસ સમયગાળા માટે છે અને કેટલાક મહિનાઓ સુધી ચાલશે.
રેએ કહ્યું કે વિવિધ રોગનિવારક તબક્કાઓ પૂર્ણ કરવામાં રસી ઓછામાં ઓછા 12 થી 18 મહિનાનો સમય લે છે. તેમણે કહ્યું કે આજથી 15 ઑગસ્ટથી, રસીના વિકાસ માટે જરૂરી પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવા કંપની પાસે માત્ર એક મહિનો છે.
રેએ કહ્યું કે આટલો ટૂંકા ગાળા કેવી રીતે નક્કી કરી શકાય? આ સમયગાળો સમગ્ર પ્રક્રિયાને પૂર્ણ કરવા માટે પૂરતો છે તે પુરાવા ક્યાં છે? સંભવિત રસીની સલામતી અને અસરકારકતા વિશે શું કે જે કોઈ પણ દવાના વિકાસનો મૂળભૂત તબક્કો છે? શું પૂર્વ-તબીબી અભ્યાસ પણ પૂર્ણ થયો હતો? ખૂબ ઉતાવળ કરવી જોખમી હોઈ શકે છે.
તેમણે કહ્યું કે નિર્ણાયક તબક્કાઓ છોડવાનું જોખમકારક હોઇ શકે છે અથવા ઉત્પાદનની ગુણવત્તા બગડશે. રેએ કહ્યું કે આપણે ધોરણો અને ગુણવત્તા અંગે કોઈ સમાધાન કરવું જોઈએ નહીં. આપણે પહેલા રસી શરૂ કરવાની જરૂર નથી, પરંતુ આપણે મેડ ઇન ઈન્ડિયા રસી બનાવવાની જરૂર છે, જેના પર આખું વિશ્વ વિશ્વાસ કરી શકે.
દરમિયાન, સત્તાવાર સૂત્રોએ જણાવ્યું કે ડીસીજીઆઈ વીજી સોમાનીએ ગુરુવારે ઝાયડસ કેડિલા હેલ્થ કેર લિમિટેડ દ્વારા તૈયાર કરેલી સંભવિત રસી દ્વારા પ્રાણીઓ પરના સફળ પરીક્ષણ પછી માનવો પરના પ્રથમ અને બીજા તબક્કાના ક્લિનિકલ ટ્રાયલ્સને મંજૂરી આપી છે.
"હું ખુશ છું કે સ્થાનિક રીતે વિકસિત સંભવિત રસી વિશ્વના અન્ય ભાગોની જેમ પ્રગતિ કરી રહી છે અને આ માત્ર સાર્સ-કોવ -૨ રસીઓમાં જ નહીં, પણ ડીએનએ આધારિત સાર્સ કોવ -૨ માં પણ છે," એમ દિલ્હીના નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇમ્યુનોલોજીના રથે જણાવ્યું હતું. રસી ક્ષેત્રમાં પણ થઈ રહ્યું છે. હું પરિણામોની રાહ જોઈ રહ્યો છું.
અશોક યુનિવર્સિટીના ભૌતિકશાસ્ત્ર અને જીવવિજ્ઞાનના પ્રોફેસર ગૌતમ આઇ. મેનને જણાવ્યું હતું કે ઝાયડસ કેડિલા માટેની સંભવિત રસી પ્રાણીઓ પરના પરીક્ષણમાં સલામત અને અસરકારક હતી, તેના આધારે તેને આગળના તબક્કે મનુષ્યનું પરીક્ષણ કરવાની છૂટ છે.