જમ્મુના કટરામાં ભૂકંપના કારણે ધ્રૂજી ગઈ ધરતી, રિક્ટર સ્કેલ પર માપવામાં આવી આટલી તીવ્રતા

Earthquake in Jammu and Kashmir: જમ્મુ-કાશ્મીરના કટરામાં સોમવારે મોડી રાત્રે ભૂકંપના કારણે ધરતી ધ્રૂજી ઉઠી હતી. નેશનલ સેન્ટર ફોર સિસ્મોલોજીએ જમ્મુ અને કાશ્મીરના કટરામાં રાત્રે 10:07 વાગ્યે રિક્ટર સ્કેલ પર 3.8ની તીવ્રતા ધરાવતો ભૂકંપ માપવામાં આવ્યો હતો. જો કે આના કારણે કોઈ નુકસાનના સમાચાર નથી. મળતી માહિતી મુજબ, ભૂકંપના આંચકા અનુભવ્યા બાદ સાવચેતીના ભાગરૂપે લોકો ઘરની બહાર આવી ગયા હતા.

<

An earthquake of magnitude 3.8 on the Richter Scale hit Katra, Jammu and Kashmir, today at 10:07 pm: National Centre for Seismology pic.twitter.com/tY7GIT3UcM

— ANI (@ANI) July 17, 2023 >

પ્લેટસ ટકરાવવાથી આવ્યો ભૂકંપ

આ પૃથ્વી મુખ્યત્વે ચાર સ્તરોથી બનેલી છે, જેને આંતરિક કોર, બાહ્ય કોર, મેન્ટલ અને ક્રસ્ટ કહેવામાં આવે છે.  ક્રસ્ટ અને ઉપરના મેન્ટલને લિથોસ્ફિયર કહેવામાં આવે છે. આ 50 કિલોમીટર જાડા સ્તરો છે, જેને ટેક્ટોનિક પ્લેટ્સ કહેવામાં આવે છે. આ ટેકટોનિક પ્લેટો પોતાની જગ્યાએથી ખસતી રહે છે, ફરતી રહે છે, સરકતી રહે છે. આ પ્લેટ્સ સામાન્ય રીતે દર વર્ષે તેમની જગ્યાએથી લગભગ 4-5 મીમી ખસી જાય છે. તેઓ તેમના સ્થાનેથી આડા અને ઊભા બંને રીતે ખસી શકે છે. આ ક્રમમાં, ક્યારેક એક પ્લેટ બીજી પ્લેટની નજીક જાય છે અને કેટલીક દૂર ખસે છે. આ દરમિયાન ક્યારેક આ પ્લેટો એકબીજા સાથે અથડાય છે. આવી સ્થિતિમાં ભૂકંપ આવે છે અને ધરતી ધ્રૂજે છે. આ પ્લેટ્સ સપાટીથી લગભગ 30-50 કિમી નીચે છે.

ભૂકંપનું કેન્દ્ર અને તીવ્રતા

ધરતીકંપનું કેન્દ્ર એ તે સ્થાન છે જેની નીચે પ્લેટોની હિલચાલ ભૂગર્ભીય ઊર્જા નીકળે છે. આ જગ્યાએ ભૂકંપના આંચકા વધુ અનુભવાય છે. જેમ જેમ કંપનની આવર્તન દૂર થાય છે તેમ તેમ તેની અસર ઘટતી જાય છે. તેની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર માપવામાં આવે છે. જો રિક્ટર સ્કેલ પર 7 કે તેથી વધુ તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવે તો આસપાસના 40 કિમી દાયરામાં આંચકો વધુ તીવ્ર આવે છે.  પરંતુ તે એ વાત પર નિર્ભર કરે છે કે  ભૂકંપની ફ્રીક્વન્સી અપટ્રેન્ડ પર છે કે ડાઉનટ્રેન્ડ પર છે, જો કંપનની આવર્તન વધારે હોય તો પ્રભાવનો વિસ્તાર ઓછો હોય છે. ભૂકંપ જેટલો ઊંડો જાય છે, સપાટી પર તેની તીવ્રતા ઓછી અનુભવાય છે.