દિલ્હી લિકર સ્કેમ કેસમાં સીબીઆઈ દ્વારા દિલ્હીના ડેપ્યુટી સીએમ મનીષ સિસોદિયાની આઠ કલાક લાંબી પૂછપરછ બાદ ધરપકડ કરવામાં આવી છે. આ પહેલા પણ સીબીઆઈ દ્વારા સિસોદિયાની ઘણી વખત પૂછપરછ કરવામાં આવી છે. હવે આ મામલે આમ આદમી પાર્ટી અને ભારતીય જનતા પાર્ટી આમને-સામને છે. દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલે સવારે જ આ મુદ્દે ટ્વીટ કરીને કેન્દ્ર સરકાર પર પ્રહારો કર્યા હતા.
ડેપ્યુટી સીએમની ધરપકડ બાદ ફરી એકવાર દારૂ કૌભાંડની ચર્ચા શરૂ થઈ છે. સવાલો ઉઠી રહ્યા છે કે નવી દારૂની નીતિ કઈ હતી જેના કારણે આ બધો હંગામો શરૂ થયો? કેવી રીતે થયું દારૂનું કૌભાંડ? શું છે ભાજપના આરોપો? શું છે CBIની ચાર્જશીટમાં? આરોપો પર તમારી સરકારનો શું જવાબ છે? આવો જાણીએ...
પહેલા જાણો દિલ્હીની નવી લીકર પોલીસે શુ હતી ?
17 નવેમ્બર 2021 ના રોજ, દિલ્હી સરકારે રાજ્યમાં નવી દારૂ નીતિ લાગુ કરી. આ અંતર્ગત પાટનગરમાં 32 ઝોન બનાવવામાં આવ્યા હતા અને દરેક ઝોનમાં મહત્તમ 27 દુકાનો ખોલવાની હતી. આ રીતે કુલ 849 દુકાનો ખોલવાની હતી. નવી દારૂની નીતિમાં દિલ્હીની તમામ દારૂની દુકાનોને ખાનગી બનાવી દેવામાં આવી છે. અગાઉ દિલ્હીમાં દારૂની 60 ટકા દુકાનો સરકારી અને 40 ટકા ખાનગી હતી. નવી નીતિના અમલ પછી, તે 100 ટકા ખાનગી થઈ ગઈ. સરકારે દલીલ કરી હતી કે તેનાથી રૂ.3,500 કરોડનો ફાયદો થશે.
સરકારે લાયસન્સ ફીમાં પણ અનેક ગણો વધારો કર્યો છે. એલ-1 લાયસન્સ જેના માટે અગાઉ કોન્ટ્રાક્ટરોએ 25 લાખ ચૂકવવાના હતા, નવી દારૂની નીતિ લાગુ થયા બાદ કોન્ટ્રાક્ટરોએ 5 કરોડ રૂપિયા ચૂકવવાના હતા. તેવી જ રીતે, અન્ય કેટેગરીમાં પણ લાઇસન્સ ફીમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો હતો.
બધું સારું છે તો પછી કૌભાંડના આક્ષેપો શા માટે?
નવી દારૂની નીતિથી જનતા અને સરકાર બંનેને નુકસાન થવાનો આરોપ છે. સાથે જ મોટા દારૂના ધંધાર્થીઓને પણ ફાયદો થયો હોવાનું કહેવાય છે. ભારતીય જનતા પાર્ટીનો આ આરોપ છે. કૌભાંડનો મામલો ત્રણ રીતે સામે આવી રહ્યો છે. આ સમજવા માટે, ચાલો કેટલાક આંકડા જોઈએ.
લાયસન્સ ફીમાં તોતિંગ વધારો કરીને મોટા ઉદ્યોગપતિઓને ફાયદો પહોંચાડવાનો આરોપ
કોન્ટ્રાક્ટરોએ દારૂના વેચાણ માટે લાયસન્સ લેવું પડશે. આ માટે સરકારે લાઇસન્સ ફી નક્કી કરી છે. સરકારે ઘણી શ્રેણીઓ બનાવી છે. આ અંતર્ગત દારૂ, બિયર, વિદેશી દારૂ વગેરે વેચવા માટે લાયસન્સ આપવામાં આવે છે. હવે, ઉદાહરણ તરીકે, જે લાયસન્સ માટે અગાઉ કોન્ટ્રાક્ટરે રૂ. 25 લાખ ચૂકવવાના હતા, નવી દારૂની નીતિના અમલ પછી, તેણે તેના માટે રૂ. 5 કરોડ ચૂકવવાના હતા.
આરોપ છે કે દિલ્હી સરકારે જાણીજોઈને મોટા વેપારીઓને ફાયદો પહોચાડવા માટે લાઈસેંસ ફી વધારી. જેના કારણે નાના કોન્ટ્રાક્ટરોની દુકાનો બંધ થઈ ગઈ હતી અને બજારમાં માત્ર મોટા દારૂ માફિયાઓને જ લાયસન્સ મળ્યા હતા. વિપક્ષનો એવો પણ આરોપ છે કે તેના બદલામાં દારૂ માફિયાઓએ તમારા નેતાઓ અને અધિકારીઓને લાંચની મોટી રકમ આપી હતી.
સરકાર નફાકારક સોદો કહી રહી છે: સરકારની દલીલ છે કે લાયસન્સ ફી વધારીને, સરકારે એક વખતની આવક મેળવી છે. આનાથી સરકાર દ્વારા એક્સાઇઝ ડ્યુટી અને વેટમાં થયેલા ઘટાડા માટે વળતર મળ્યું.
છૂટક વેચાણમાં સરકારની આવકમાં જંગી ઘટાડાનો આક્ષેપ
બીજો આરોપ દારૂના વેચાણનો છે. ઉદાહરણ તરીકે, ધારો કે અગાઉ 750 મિલીલીટરની દારૂની બોટલ 530 રૂપિયામાં મળતી હતી. પછી આ એક બોટલ પર, છૂટક વેપારીને 33.35 રૂપિયાનો નફો થતો હતો, જ્યારે સરકારને એક્સાઇઝ ટેક્સ તરીકે 223.89 રૂપિયા અને વેટ તરીકે 106 રૂપિયા મળતા હતા. મતલબ કે સરકારને એક બોટલ પર 329.89 રૂપિયાનો નફો થતો હતો. નવી દારુ નીતિથી સરકાર આ નફામાં રમતી હોવાનો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે.
બીજો આરોપ દારૂના વેચાણનો છે. ઉદાહરણ તરીકે, ધારો કે અગાઉ 750 મિલીલીટરની દારૂની બોટલ 530 રૂપિયામાં મળતી હતી. પછી આ એક બોટલ પર, છૂટક વેપારીને 33.35 રૂપિયાનો નફો થતો હતો, જ્યારે સરકારને એક્સાઇઝ ટેક્સ તરીકે 223.89 રૂપિયા અને વેટ તરીકે 106 રૂપિયા મળતા હતા. મતલબ કે સરકારને એક બોટલ પર 329.89 રૂપિયાનો નફો થતો હતો. નવી દારુ નીતિથી સરકાર આ નફામાં રમતી હોવાનો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે.
દાવો કરવામાં આવે છે કે નવી લિકર પોલિસીમાં દારૂની એ જ 750 mlની બોટલની કિંમત 530 રૂપિયાથી વધીને 560 રૂપિયા થઈ ગઈ છે. આ સિવાય છૂટક વેપારીનો નફો પણ રૂ. 33.35 થી વધીને રૂ. 363.27 સીધો થયો છે. એટલે કે છૂટક વેપારીઓનો નફો 10 ગણાથી વધુ વધી ગયો છે. તે જ સમયે, સરકારને 329.89 રૂપિયાનો ફાયદો ઘટીને 3.78 રૂપિયા થઈ ગયો છે. જેમાં રૂ. 1.88ની એક્સાઇઝ ડ્યુટી અને રૂ. 1.90નો વેટ સામેલ છે.
આ સાત ભૂલોએ દિલ્હી સરકારના ઈરાદા પર પણ સવાલ ઉભા કર્યા
જ્યારે દારૂના કૌભાંડનો મામલો સામે આવ્યો ત્યારે કેન્દ્ર સરકારે પણ તેની તપાસ કરાવી. મુખ્ય સચિવે તપાસ હાથ ધરી અને રિપોર્ટ તૈયાર કર્યો, જે બે મહિના પહેલા દિલ્હીના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નરને મોકલવામાં આવ્યો હતો. આ રિપોર્ટમાં સાત મુદ્દા પર પણ સવાલ ઉઠાવવામાં આવ્યા છે.
1. મનીષ સિસોદિયાની સૂચના પર, એક્સાઇઝ વિભાગે એરપોર્ટ ઝોનના L-1 બિડરને 30 કરોડ રૂપિયા પરત કર્યા. બિડર એરપોર્ટ સત્તાવાળાઓ પાસેથી જરૂરી એનઓસી મેળવી શક્યો ન હતો. આવી સ્થિતિમાં, તેમના દ્વારા જમા કરવામાં આવેલી સિક્યોરિટી ડિપોઝિટ સરકારી ખાતામાં જમા થવી જોઈતી હતી, પરંતુ સરકારે તે પૈસા બોલી લગાવનારને પરત કરી દીધા.
2. આબકારી વિભાગે કેન્દ્ર સરકારની મંજૂરી વિના 8 નવેમ્બર, 2021 ના રોજ એક આદેશ જારી કરીને વિદેશી દારૂના દરની ગણતરી માટે ફોર્મ્યુલા બદલી. બીયરના દરેક કેસ પર 50 રૂપિયાની આયાત પાસ ફી નાબૂદ કરીને લાઇસન્સ ધારકોને અનુચિત લાભ આપવામાં આવ્યો હતો. જેના કારણે સરકારી તિજોરીને મોટું નુકસાન થયું હતું.
3. L7Z (રિટેલ) લાઇસન્સધારકોને ટેન્ડર દસ્તાવેજોની જોગવાઈઓને પાતળી કરીને આર્થિક રીતે ફાયદો થયો હતો. તે પણ જ્યારે આવા લાયસન્સ ધારકો સામે લાયસન્સ ફી, વ્યાજ અને દંડ ન ભરવા બદલ કાર્યવાહી કરવાની હતી.
4. સરકારે દિલ્હીના અન્ય વેપારીઓના હિતોને બાયપાસ કરીને માત્ર દારૂના વેપારીઓને ફાયદો કરાવવા માટે કોરોનાના સમયગાળા દરમિયાન થયેલા નુકસાનની ભરપાઈના નામે 144.36 કરોડ રૂપિયાની લાઇસન્સ ફી માફ કરી, જ્યારે ટેન્ડર દસ્તાવેજોમાં આવો કોઈ આધાર નથી. પરંતુ દારૂના વિક્રેતાઓને લાયસન્સ ફીમાં આવી છૂટ કે વળતર આપવાની ક્યાંય જોગવાઈ નહોતી.
5. નવી નીતિ હેઠળ, કોઈપણ નક્કર આધાર વિના અને કોઈની સાથે ચર્ચા કર્યા વિના, સરકારે દરેક વોર્ડમાં ટેન્ડરમાં ઓછામાં ઓછી બે દારૂની દુકાનો ખોલવાની શરત મૂકી. બાદમાં, આબકારી વિભાગે કેન્દ્ર સરકારની મંજૂરી લીધા વિના લાયસન્સધારકોને બિન-અનુરૂપ વોર્ડને બદલે અનુરૂપ વોર્ડમાં વધારાની દુકાનો ખોલવાની મંજૂરી આપી.
6. સોશિયલ મીડિયા, બેનરો અને હોર્ડિંગ્સ દ્વારા દારૂનો પ્રચાર કરતા લાયસન્સધારકો સામે કોઈ કાર્યવાહી કરવામાં આવી નથી. આ દિલ્હી એક્સાઇઝ રૂલ્સ, 2010ના નિયમ 26 અને 27નું ઉલ્લંઘન છે.
7. લાઇસન્સ ફીમાં વધારો કર્યા વિના લાઇસન્સ ધારકોના લાભ માટે તેમની કાર્યકારી મુદત પ્રથમ એપ્રિલ 1, 2022 થી 31 મે, 2022 સુધી અને પછી 1 જૂન, 2022 થી 31 જુલાઈ, 2022 સુધી લંબાવવામાં આવી હતી. આ માટે કેન્દ્ર સરકાર અને લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર પાસેથી કોઈ મંજૂરી લેવામાં આવી ન હતી. બાદમાં ઉતાવળમાં 14મી જુલાઈએ કેબિનેટની બેઠક બોલાવીને આવા અનેક ગેરકાયદેસર નિર્ણયોને કાયદેસર બનાવવાની કામગીરી હાથ ધરવામાં આવી હતી. દારૂના વેચાણમાં વધારો થયો હોવા છતાં આવક વધવાને બદલે 37.51% ઓછી આવક મળી હતી.
કોંગ્રેસના સવાલ પર ગુજરાત સરકારે રાજ્યના જાહેર દેવાનો આંકડો વિધાનસભામાં રજૂ કર્યો, જાણો કેટલો
ગાંધીનગર, 27 ફેબ્રુઆરી 2023 સોમવાર
ગુજરાત વિધાનસભાનું સત્ર શરૂ થઈ ગયું છે.આજે પ્રશ્નોત્તરીકાળ દરમિયાન કોંગ્રેસે રાજ્યના દેવા અંગેનો સવાલ ઉઠાવ્યો હતો. કોંગ્રેસના ઉપદંડક શૈલેષ પરમારે રાજ્યના જાહેર દેવા અંગેનો સવાલ પુછીને સરકારને ઘેરવાનો પ્રયત્ન કર્યો હતો. ત્યારે સરકાર તરફથી લેખિતમાં જવાબ આપવામાં આવ્યો હતો કે, વર્ષ 2023ની સ્થિતિએ રાજ્ય સરકારનું જાહેર દેવું 3,20,812 કરોડ રૂપિયા છે. તે ઉપરાંત સરકારે જણાવ્યું હતું કે, જાહેર દેવામાં વર્ષ 2020-21માં 22,023 કરોડ રૂપિયા અને વર્ષ 2021-22માં 23,063 કરોડનું વ્યાજ ચૂકવામાં આવ્યું છે. જ્યારે વર્ષ 2020-21 માં 17,920 કરોડ રૂપિયા અને વર્ષ 2021-22 માં 24,454 કરોડ રૃપિયાની મુદલ ચૂકવામાં આવી છે.
અર્જુન મોઢવાડિયાએ GSTને લઈ સવાલ પૂછ્યો
બીજી તરફ કોંગ્રેસના ધારાસભ્ય અર્જુન મોઢવાડિયાએ વિધાનસભા ગૃહમાં ભારત સરકાર દ્વારા GST કાયદાના અમલમાં બાદ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા રાજ્ય સરકારને આપવામાં આવતા વળતર મામલે સવાલ પુછ્યો હતો. જેમાં સરકારે લેખિતમાં જણાવ્યું હતું કે, પાંચ વર્ષમાં કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા 30 હજાર 401 કરોડની ચુકવણી કરવાની છે. જેની સામે ગુજરાતને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં 4 હજાર 219 કરોડ 73 લાખ ચૂકવવા આવ્યા છે.
24,454 કરોડ રૂપિયા મુદલની ચુકવણી કરી
જ્યારે 17 હજાર 45 કરોડ 13 લાખ રૂપિયા લોન પેટે આપવામાં આવ્યા છે. તો 9 હજાર 136 કરોડ 26 લાખની ચુકવણી કરવાની બાકી છે. રાજ્ય સરકારે નાણાંકીય સંસ્થા પાસેથી 17812 કરોડની લોન લીધી છે, તે ઉપરાંત બજાર લોનમાંથી સરકારે 2,64,703 કરોડની લોન લીધી છે, કેન્દ્ર પાસે રાજ્ય સરકારે 9788 કરોડની લોન લીધી છે, સરકારે 22,063 રૂપિયા વ્યાજ અને 24,454 કરોડ રૂપિયા મુદલની ચુકવણી કરી છે.
છેલ્લા બે વર્ષમાં રાજ્ય સરકારને પેટ્રોલમાં 12048 કરોડ તથા ડિઝલમાં 26682 કરોડની આવક થઈ
ગાંધીનગરમાં વિધાનસભાનું સત્ર શરૂ થઈ ગયું છે. આ સત્ર દરમિયાન રાજ્ય સરકારે એક સવાલના જવાબમાં જણાવ્યું હતું કે, છેલ્લા બે વર્ષમાં રાજ્ય સરકારને પેટ્રોલમાંથી 12048.7 કરોડ તથા ડિઝલમાં 26682 કરોડની આવક થઈ છે. જયારે સીએનજીથી 389 કરોડ અને પીએનજીથી 126 કરોડની થઈ આવક થવા પામી છે. રાજ્ય સરકાર પેટ્રોલ પર 13.7 ટકા જ્યારે ડીઝલ પર 14.9 ટકા તથા સીએનજી અને પીએનજી પર 15 ટકા વેરો વસૂલે છે
સરકારે વિધાનસભામાં પ્રશ્નનો જવાબ આપ્યો
રાજ્ય સરકારે વિધાનસભા ગૃહમા એક સવાલના જવાબમાં લેખિતમાં જણાવ્યું હતું કે, પેટ્રોલમાં વર્ષ 2021 થી 2022 સુધી માં 6040.01 કરોડ ની આવક થઈ, જ્યારે ડીઝલમાં વર્ષ 2021 થી 2023 સુધીમાં. 12731.79 કરોડ રૂપિયાની આવક થઇ છે. CNGમાં વર્ષ 2021 થી 2022 સુધીમાં 191.75 કરોડ રૂપિયા ની આવક થવા પામી છે. જ્યારે PNG વર્ષ 2021 થી 2022 સુધીમાં 68.31 કરોડની આવક થઈ
પેટ્રોલ પર 13, ડિઝલ પર 14 અને CNG-PNGમાં 15 ટકા ટેક્સ
રાજ્ય સરકારે સવાલના જવાબમાં વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, પેટ્રોલમાં વર્ષ 2022થી 23 સુધીમાં 6008.69 કરોડ, ડીઝલમાં વર્ષ 2022 થી 2023માં કુલ 13951.27 કરોડની આવક થવા પામી છે. CNGમાં વર્ષ 2022 થી 2023 માં કુલ 198.44 કરોડ તથા PNGમાં વર્ષ 2022 થી 2023 માં કુલ 58.09 કરોડની આવક થઈ છે. કુલ રકમની વાત કરીએ તો પેટ્રોલમાંથી 12048.7 કરોડ તથા ડિઝલમાં 26682 કરોડની આવક થઈ છે. જ્યારે CNGમાં 389 કરોડ અને PNGમાં 126 કરોડની આવક થઈ છે. રાજ્ય સરકાર પેટ્રોલ પર 13.7 ટકા જ્યારે ડીઝલ પર 14.9 ટકા ટેક્સ વસૂલે છે. જ્યારે CNG અને PNG પર સરકાર 15 ટકા ટેક્સ વસૂલે છે.
