ભૂતકાળની અને વર્તમાન બોલિવૂડમાં સ્ત્રી સશક્તિકરણ દર્શાવતી નોંધપાત્ર ફિલ્મો છે. આવી ફિલ્મો દર્શાવે છે કે સ્ત્રી સશક્તિકરણ એકદમ ધડાકા સાથે અને સાધારણ લહેર સાથે પણ આવી શકે છે. બંનેની લહેર અસરો બળવાન જ હોય છે.
Damini (1993)
જ્યારે દામિની ગુપ્તા (મીનાક્ષી શેષાદ્રી) તેના પ્રેમ, શ્રીમંત શેખર ગુપ્તા (ઋષિ કપૂર) સાથે લગ્ન કરે છે, ત્યારે તે આનંદિત થાય છે. જો કે, દામિની માટે જીવન એક શંકાસ્પદ વળાંક લે છે, તેના જીવનને વિખેરી નાખે છે. દામિની સાક્ષી છે તેના દિયર રમેશ ગુપ્તા (અશ્વિન કૌશલ), અને મિત્રો તેમની નોકરાણી ઉર્મિ (પ્રજક્ત કુલકર્ણી) પર સામૂહિક બળાત્કાર કરે છે. દામિનીને ન્યાય જોઈએ છે પરંતુ શેખર અને તેના માતા-પિતા સત્ય છુપાવવાનું કાવતરું ઘડે છે. ગુપ્તા પરિવાર અને મીડિયા દ્વારા બળાત્કાર અને ઉર્મિની સારવારની ક્રૂરતા ગુસ્સે અને ભાવનાત્મક છે.
Astitva (2000)
બોલિવૂડ ફિલ્મોએ કભી અલવિદા ના કહેના (2006) જેવા લગ્નેત્તર સંબંધોના વિષયની શોધ કરી છે. જો કે, અસ્તિત્વ તેના નિરૂપણમાં વધુ પ્રગતિશીલ છે.
આ વાર્તા અદિતિ પંડિત (તબ્બુ) અને તેના પતિ શ્રીકાંત પંડિત (સચિન ખેડેકા) પર કેન્દ્રિત છે. મહત્વાકાંક્ષી અને ચૌવિનવાદી, શ્રીકાંત તેની પત્નીના ખર્ચે કામ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. તેણીની એકલતામાં, અદિતિ તેના સંગીત શિક્ષક, મલ્હાર કામત (મોહનિશ બહલ) સાથે અફેર શરૂ કરે છે અને ગર્ભવતી બને છે.
અદિતિ શ્રીકાંતને કબૂલાત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે, પરંતુ તે બે માતા-પિતા બનવા માટે એટલો ઉત્સાહિત છે કે તે તેની વાત સાંભળતો નથી જો કે, અદિતિના પ્રેમી તરફથી વિલ આવે ત્યારે દંપતીનું જીવન ઠપ થઈ જાય છે. મૃત પ્રેમી બધુ તેના નામે છોડી જાય છે. આ ફિલ્મ રસપ્રદ રીતે દર્શાવે છે કે સ્ત્રી પત્ની અને માતા કરતાં વધુ છે. તે બતાવે છે કે સ્ત્રીની દુનિયા પુરુષની આસપાસ ફરતી નથી અને ન હોવી જોઈએ. આ ફિલ્મે સ્ત્રી એકતાને પણ પ્રકાશિત કરી હતી, જેમાં અદિતિના સૌથી મોટા સમર્થકોમાંની એક તેની પુત્રવધૂ રેવતી (નમ્રતા શિરોડકર) હતી.
Lajja (2001)
આ ફિલ્મની ચાર મહિલાઓની વાર્તામાં આપણે દેશની મહિલાઓ જે સમસ્યાઓનો રોજબરોજ સામનો કરે છે તેનુ શક્તિશાળી નિરૂપણ જોવા મળ્યુ છે. બળાત્કાર, છેડતી, ઇજ્જત (સન્માન)ના વિચારો અને દહેજ પર ભારનો સમાવેશ થાય છે. સગર્ભા વૈદેહી ચૌટાલા (મનીષા કોઈરાલા) તેના નૈતિક રીતે ભ્રષ્ટ પતિ રઘુ વીર ‘રઘુ’ ચૌટાલા (જેકી શ્રોફ)થી બચીને ફિલ્મ માટે કંડક્ટર તરીકે કામ કરે છે.
ઘરેથી ભાગતી વખતે વૈદેહીને રસ્તામાં કેટલીક આકર્ષક સ્ત્રીઓ સાથે મુલાકાત થાય છે. જેના દ્વારા, તે પિતૃસત્તાક સમાજમાં રહેતી સ્ત્રીઓની હાનિકારક વાસ્તવિકતાઓને શોધે છે. વૈદેહી પણ મનોબળ, નિશ્ચય, શક્તિ અને હિંમત જુએ છે જે સ્ત્રીઓને મૂર્ત સ્વરૂપ આપી શકે છે.
Chandni Bar (2001)
ચાંદની બાર એ એક કઠોર અને ઊંડી શક્તિશાળી ફિલ્મ છે જે મુંબઈના અંડરવર્લ્ડમાં ફસાયેલી મહિલાઓના અંધકારમય જીવન પર પ્રકાશ પાડે છે.
તબ્બુ મુમતાઝ અલી અંસારીની ભૂમિકા ભજવે છે, એક ગામડાની છોકરી, જેનો પરિવાર કોમી રમખાણોમાં માર્યો ગયો. તે તેના કાકા ઈરફાન મામુ (સુહાસ પલસીકર) સાથે મુંબઈ રહેવા જાય છે.
અત્યંત ગરીબ, મુમતાઝના કાકા તેને ચાંદની બારમાં બાર ગર્લ બનવા માટે સમજાવે છે, વચન આપે છે કે તે માત્ર ટૂંકા ગાળા માટે છે. જો કે, કાકા જૂઠું બોલે છે, કારણ કે તે તેની કમાણીમાંથી જીવે છે, પીવે છે અને પછી તેના પર બળાત્કાર કરે છે. બળાત્કાર સમયે, મુમતાઝ ગેંગસ્ટર પોટિયા સાવંત (અતુલ કુલકર્ણી) ની નજર પકડી લે છે. જ્યારે તેણી પોટિયાને કહે છે કે ઇરફાન કાકાએ શું કર્યું, ત્યારે તેણે તેની ઇજ્જતનો બચાવ કરવાનું નક્કી કર્યું અને કાકાને મારી નાખ્યો.
પોતાના અસ્તિત્વ માટે પુરૂષ સુરક્ષા મહત્વપૂર્ણ છે તે જાણીને, મુમતાઝે પોટિયા સાથે લગ્ન કર્યા. તેણી બાર છોડી દે છે અને તેના બે બાળકોને ઉછેરવા માટે ઘરે રહે છે.
Fashion (2008)
મેઘના માથુર (પ્રિયંકા ચોપરા જોનાસ) તેના નાના ભારતીય નગરમાંથી બહાર નીકળીને તેને ઉચ્ચ ફેશનની દુનિયામાં બનાવવાનું સપનું છે. જો કે, તેના ભવિષ્ય માટે તેના માતા-પિતાના વિચારો અલગ છે. મેઘનાની દુનિયા બરબાદ થવા માંડે છે, કારણ કે તે ડ્રગ્સ પીવા અને લેવાનું શરૂ કરે છે. આ ફિલ્મ ભારતીય ફેશનમાં નારીવાદ અને સ્ત્રી શક્તિની શોધ કરે છે.
વધુમાં, ફિલ્મ સ્ત્રી સંકલ્પ અને મહત્વાકાંક્ષા દર્શાવે છે. જો કે તે ગે પુરુષો, મોડેલો અને ફેશન ઉદ્યોગના સ્ટીરિયોટાઇપ્સને મજબૂત બનાવે છે. આ ફિલ્મ એવી મહિલાઓને બતાવવામાં સારી રીતે કામ કરે છે જેઓ તેમની કારકિર્દીમાં સફળ થવાની શોધમાં અપ્રિય છે.
