રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના મુખ્ય ઉત્સવમાં એક વિજયાદશમી પર્વની ઉજવણી નિમિત્તે, પરમ પૂજ્ય સરસંઘચાલક માનનીય મોહનજી ભાગવતનું નાગપુર ખાતે ઉદ્દબોધન થયું. તેમણે કોરોના રોગચાળાથી લઈને રામજન્મભૂમિના અદાલતના નિર્ણય તથા ભારતના ખેડુતો, કૃષિ અને સેવા કાર્યો સુધીના ઘણા મુદ્દાઓ પર ભારતીય દ્રષ્ટિકોણ થી વિચારો વ્યક્ત કર્યા. હિન્દુત્વ પર બોલતા તેમણે કહ્યું હતું કે "જ્યારે સંઘ 'હિન્દુસ્તાન એક હિન્દુ રાષ્ટ્ર છે' એવી વાત કરે છે ત્યારે તેની પાછળ કોઈ રાજકીય કે સતા કેન્દ્રિત વિચાર નથી. હિન્દુત્વ એ આપણા રાષ્ટ્રનું સ્વત્વ છે.
હિન્દુ સંસ્કૃતિની લાક્ષણિકતાઓ તરફ ધ્યાન દોરતા તેમણે જણાવ્યું હતું કે ભારતની ભાવમય એકતા તથા તમામ વિવિધતાનો સ્વીકાર અને સન્માન એ હિન્દુ સંસ્કૃતિ, હિન્દુ પરંપરા અને હિન્દુ સમાજની સ્વીકૃત વૃત્તિ અને સહનશીલતા છે."
તેમણે સ્વદેશી જાગરણ મંચ અને ભારતીય મજદૂર સંઘ સહિત અનેક સંસ્થાઓના સ્થાપક સ્વ.દત્તોપંત થેંગડીજીને યાદ કરતાં કહ્યું કે "સ્વદેશી ફક્ત ઉત્પાદન અને સેવાઓ પૂરતો મર્યાદિત નથી. તેનો અર્થ રાષ્ટ્રીય આત્મનિર્ભરતા, રાષ્ટ્રીય સાર્વભૌમત્વ અને સમાનતાના આધારે આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારની સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવી તેવો થવો જોઈએ"
કોરોના સમયગાળા દરમિયાન સમાજના જુદા જુદા વર્ગ દ્વારા કરવામાં આવેલ સેવાકીય કામગીરીની પ્રશંસા કરતાં તેમણે વહીવટી અધિકારીઓ દ્વારા તેમજ સામાન્ય માણસ દ્વારા કરવામાં આવેલા કામોનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. મુસ્લિમો કેવી રીતે CAA અંગે મૂંઝવણમાં હતા તે પણ તેમણે પોતાના નિવેદનમાં જણાવ્યું હતું.
સંઘની વિચારધારા પર બોલતા તેમણે કહ્યું હતું કે સંઘનો અભિપ્રાય છે કે જે લોકો હિન્દુત્વ ભારતવર્ષમાં વિશ્વાસ કરે છે, જેઓ તેમની સંસ્કૃતિના વૈશ્વિક અને સર્વકાલિક મૂલ્યોનું પાલન કરવા માંગે છે અને તેમનું ભવ્ય રીતે કરે છે, તેઓ તેમની પૂર્વજોની પરંપરાના ગૌરવને ધ્યાનમાં રાખે છે તેવા સમાજના 130 કરોડ બંધુઓ માટે લાગુ પડે છે.
કૃષિ વિષય પર બોલતા તેમણે કહ્યું કે ભારતનો કૃષિ અનુભવ ઊંડો વ્યાપક અને સૌથી લાંબો છે.તેથી તેમાંથી કાળસંગત, અનુભવ સિદ્ધ, પરાંપરાગત જ્ઞાન તથા આધુનિક કૃષિ વિજ્ઞાનથી યોગ્ય અને પ્રયોગસિદ્ધ અંશ આપણા ખેડૂત ને જણાવવાની નીતિ હોવી જોઈએ.આ વિષય પર, તેમણે વધુમાં કહ્યું કે ભારતમાં ચોખાની 8000 પ્રજાતિઓ હતી, હવે લગભગ 4000 માહિતી બાકી છે. ભારતમાં ચોખાની આ જાતોનો વિકાસ કેવી રીતે થયો?
સામાજિક સંવાદિતા પર ભાર મુકતા મોહનજી ભાગવતે કહ્યું કે સમાજના દરેક વર્ગના ઘરોમાં મિત્રતા અને સંબંધો હોવા જોઈએ. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે સામાજિક સમરસતાની દ્રષ્ટિએ, પરિવારમાં જ સૌથી મહત્વપૂર્ણ આત્મ ચિંતન થઈ શકે છે.
પારિવારિક સંબંધોમાં પરસ્પર ચર્ચાઓ તરફ ધ્યાન દોરતા, તેમણે કહ્યું કે કુટુંબમાં અનૌપચારિક ચર્ચામાં વિષયના તમામ પાસાઓનું જ્ઞાન, સમજદારીથી તેની વાસ્તવિક જરૂરિયાતનું જ્ઞાન અને તેને અપનાવવા અથવા ત્યજવાની ઇચ્છા થાય છે, અને ત્યારે પરિવર્તન સમજણ અને સ્વેચ્છાએ કરવામાં આવશે જેના કારણે સ્વીકૃતી શાશ્વત બની જાય છે.
સેવા, સંઘના સ્વયંસેવકોની સ્વાભાવિક પ્રકૃતિ છે, તેથી જ તેઓ હંમેશાં આમ કરતા રહેશે, તેમ જ તેઓએ કહ્યું હતું કે સીધી સેવાના કાર્યક્રમોમાં ભાગ લેવા - જેમ કે રક્તદાન, નેત્રદાન વગેરે અથવા સમાજના મનને આ કાર્યો માટે અનુકૂળ બનાવવા, આવી બાબતોમાં કુટુંબ ફાળો આપી શકે છે.
ભારતના પાડોશી દેશો સાથેના સંબંધોના વિષય પર બોલતા તેમણે કહ્યું કે આપણે બધાની મિત્રતા જોઈએ છે. તે આપણો સ્વભાવ છે. પરંતુ આપણી સદભાવનાને નબળાઇ ગણી કોઈના બળના પ્રદર્શનથી ઝુકાવી કે ભારતને ઇચ્છે તેમ નચાવી શકે નહિ. ચીનને આપણી સૈન્યની દેશભક્તિ અને અવિનિત બહાદુરી, આપણા શાસકોનો સ્વાભિમાન વલણ અને આપણા બધાના અમાનવીય, નીતિલક્ષી વલણની પ્રથમ રજૂઆત મળી છે.
લોકશાહીમાં રાજનીતિ અને રાજકીય પક્ષોની પ્રાકૃતિક પ્રક્રિયા અંગે તેમણે કહ્યું હતું કે સત્તા પરત મેળવવા રાજકીય પક્ષોના પ્રયત્નો લોકશાહીમાં સામાન્ય પ્રથા છે. પરંતુ તે પ્રક્રિયામાં પણ, વિવેકબુદ્ધિનું પાલન કરવું જરૂરી છે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે રાજકારણમાં આંતર-સ્પર્ધા હોવી જોઈએ દુશ્મનો વચ્ચે યુદ્ધ જેવી સ્થિતિ નહીં. સ્પર્ધા ચાલવી જોઈએ, પરંતુ તે સ્વસ્થ હોવી જોઈએ, પરંતુ તે સમાજમાં કડવાશ, ભેદભાવ, અંતર વધારવા અને દુશ્મનાવટને કારણે ન હોવી જોઈએ.
આધુનિક સમયમાં આખા વિશ્વ માટે પર્યાવરણીય સંકલ્પ તરફ ધ્યાન દોરતા તેમણે જણાવ્યું હતું કે રસોડાના બગીચાથી જંગલ સુધીની સફર ફરીથી નક્કી કરવા માટે, વૃક્ષારોપણનો સંકલ્પ લેવો પડશે.
કોરોનાના સમયમાં શાળાઓને શિક્ષકોને આપવા માટે પગારની અછત હતી, કારણ કે ફી વસૂલવામાં સમસ્યા હતી, ફી ભરવાવાળા વાલીઓ તેમની આવકમાં ઘટાડો થવાને કારણે ઓછા થયા, તો પછી આ ફી કેવી રીતે જમા કરાવે? આવી સમસ્યા આવી. આવી સ્થિતિ માં સમાજે એકસાથે રહીને એક બીજાને સાથ આપવો પડશે.
