પર્યુષણ એ વર્ષના સૌથી મહત્વપૂર્ણ જૈન ધાર્મિક અનુષ્ઠાનોમાંનું એક છે. જૈન ધર્મના તહેવારને ભારત અને સમગ્ર વિશ્વમાં તહેવારોનો રાજા કહેવામાં આવે છે. ત્યારે બોટાદના તમામ જિનાલયોમાં મોટી સંખ્યામાં જૈન શ્રાવક, શ્રાવિકાઓ દ્વારા એકઠા થઈ ભક્તિભાવપૂર્વક પર્વાધિરાજ પર્યુષણની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે.
પર્યુષણ નિમિત્તે બોટાદના પરામાં આવેલ મહાવીર ભગવાન જિનાલય, આદેશ્વર ભગવાન જિનાલય, મોટીવાડીના પાશ્વનાથ ભગવાન જિનાલય, સહકારનગર સોસાયટીમાં આવેલ શંખેશ્વરા પાશ્વનાથ જિનાલય, પાળીયાદ રોડ પર પ્રગટ પ્રભાવી પાશ્વનાથ સહિતના જિનાલયોમાં વિવિધ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે. ત્યારે આજે આપણે જાણીશું કે પર્યુષણનો અર્થ શું થાય છે અને તેનું મહત્વ અને ઈતિહાસ શું છે..
સૌથી પહેલાં એ જાણીએ કે પર્યુષણ એટલે શું?
પર્યુષણ એ ક્ષમાનો તહેવાર છે, પર્યુષણનો શાબ્દિક અર્થ છે 'પાલન કરવું' અથવા 'એકસાથે આવવું'. દર વર્ષે ભાદ્રપદ મહિનામાં પર્યુષણ મનાવવામાં આવે છે. આ તહેવાર તેજસ્વી પખવાડિયાના પાંચમા અને ચૌદમા દિવસની વચ્ચે થાય છે, જે સમયગાળો હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ શુક્લ પક્ષ કહેવાય છે. આ ઉત્સવનો અંતિમ ધ્યેય આત્મા માટે નિર્વાણ અથવા મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાનો છે.
જૈન સાધુઓ અને સાધ્વીઓ પણ તેમની મુસાફરી બંધ કરે છે અને આ દિવસો દરમિયાન સમુદાય સાથે રહેવાનું પસંદ કરે છે. તેઓ સ્થાનિકોને આધ્યાત્મિક શાણપણના માર્ગ પર માર્ગદર્શન અને જ્ઞાન આપે છે. સામાન્ય રીતે, શ્વેતાંબર જૈનો આઠ દિવસ સુધી ઉત્સવ ઉજવે છે, જ્યારે દિગંબર જૈનો દસ દિવસ સુધી પર્યુષણનું પાલન કરે છે. ઉત્સવને સઘન અભ્યાસ, પ્રતિબિંબ અને શુદ્ધિકરણના સમય તરીકે લેવામાં આવે છે. દિગંબર જૈનો પર્યુષણ પર્વને દસલક્ષણ પર્વ સાથે સંબોધે છે. જૈન સમાજમાં ઉપવાસનું મહત્વ સૌથી વધુ છે, કારણ કે તે માનવ શરીરને શુદ્ધ કરે છે અને દુન્યવી લાલચથી અલિપ્ત રહેવામાં મદદ કરે છે.
પર્યુષણનું શું છે મહત્વ:
આ તહેવારનો ઉદ્દેશ્ય તમામ નકારાત્મક વિચારો, ઉર્જા અને મનની આદતોનો નાશ કરવાનો છે. પર્યુષણને પર્વાધિરાજ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, જૈન ભક્તો મૂળભૂત વ્રતો જેમ કે યોગ્ય જ્ઞાન, સાચો વિશ્વાસ અને યોગ્ય આચરણ પર ભાર મૂકે છે.પર્યુષણ પર્વ તેમના મનમાં રહેલા તમામ નકારાત્મક વિચારો અને ખરાબ ટેવોનો નાશ કરવાનો છે. આ તહેવાર દરમિયાન તપસ્યાને ખૂબ મહત્વ આપવામાં આવે છે.
શા માટે કહેવામાં આવે છે મિચ્છામી દુક્કડમ?
અમારો પ્રેમ તમામ મનુષ્યો સુધી વિસ્તરે છે અને આપણો દ્વેષ અસ્તિત્વમાં નથી. અમે આ દુનિયામાં દરેક માટે સમૃદ્ધિ અને સુખની ઇચ્છા રાખીએ છીએ. આ જ વિચાર સાથે જૈન સમાજના લોકો દ્વારા દરેકને ‘મિચ્છામી દુક્કડમ’ કહેવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત બધાને આગળના સુખી અને સમૃદ્ધ જીવનની શુભેચ્છા પાઠવવામાં આવે છે.
