હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ, વર્ષનો દસમો મહિનો, પોષ, માર્ગશીર્ષ પૂર્ણિમા પછી શરૂ થાય છે. આ વર્ષે, આ મહિનો શુક્રવાર, 20 ડિસેમ્બર, 2025 ના રોજ શરૂ થાય છે. ચાલો આ મહિનાનું નામ, મહત્વ, ધાર્મિક વિધિઓ, ઋતુઓ, ઉપવાસ અને તહેવારો તેમજ તેની પૌરાણિક કથા વિશે જાણીએ.
શિયાળો અને પૂજાનું મહત્વ:
ઋતુ: આ મહિનો તીવ્ર અને કઠોર શિયાળા (શિશિર ઋતુ) દરમિયાન આવે છે, જે ડિસેમ્બરથી લગભગ 15 જાન્યુઆરી સુધી ચાલે છે.
તલ અને ગોળ: આ મહિનામાં દાનનું વિશેષ મહત્વ છે. તલ, ગોળ, ધાબળા, ખોરાક અને કપડાંનું દાન કરવાથી આશીર્વાદ મળે છે.
પોષ ગણેશ ચતુર્થી ની કથા:
પોષ મહિનામાં આવતી પોષ ગણેશ ચતુર્થી ની ઉપવાસ કથાનું વિશેષ મહત્વ છે.
એક સમયે, રાવણે સ્વર્ગના બધા દેવતાઓ પર વિજય મેળવ્યો હતો.
એક સમયે, પ્રાર્થના કરતી વખતે, તેણે વાનરરાજ બાલીને પાછળથી પકડી લીધો. બાલી રાવણને કિષ્કિંધામાં લાવ્યો, તેને તેની બગલમાં પારણું આપ્યું, અને તેને તેના પુત્ર અંગદને રમવા માટે આપ્યો.
બાલીના પુત્ર અંગદે રાવણને રમકડું સમજીને તેને દોરડાથી બાંધી દીધો અને તેને ખેંચીને ફરવા લાગ્યો, જેનાથી રાવણને ખૂબ પીડા થઈ.
વ્યથિત રાવણને તેના દાદા, પુલસ્ત્ય ઋષિ યાદ આવ્યા. જ્યારે પુલસ્ત્યએ રાવણની સ્થિતિ જોઈ, ત્યારે તે અભિમાનના પરિણામો સમજી ગયો.
પુલસ્ત્ય ઋષિએ રાવણને બંધનમાંથી મુક્ત થવાની સલાહ આપી અને પોષ મહિનામાં આવતા અવરોધોના નાશ કરનાર શ્રી ગણેશજીના ઉપવાસનું પાલન કરવાની સલાહ આપી. તેમણે સમજાવ્યું કે પ્રાચીન સમયમાં, ભગવાન ઇન્દ્ર પણ વૃત્રાસુરના વધના પાપોથી બચવા માટે આ વ્રત રાખતા હતા.
પોતાના દાદાની સૂચનાનું પાલન કરીને, રાવણે ભક્તિભાવથી આ વ્રત રાખ્યું, પોતાને બંધનમાંથી મુક્ત કર્યા અને પોતાનું રાજ્ય પાછું મેળવ્યું.
માન્યતા: પોષ મહિનાની ચતુર્થીના દિવસે ભક્તિભાવથી આ વ્રત રાખવાથી સફળતા મળે છે, અને આ વ્રત મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્તિ અને વિજય અપાવનાર માનવામાં આવે છે.
