Dev Uthani Ekadashi Katha: દર વર્ષે, કાર્તિક મહિનાના શુક્લ પક્ષ ની એકાદશી તિથિએ દેવ ઉઠની એકાદશીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષે, દેવ ઉઠની એકાદશીનું વ્રત 1 નવેમ્બરના રોજ રાખવામાં આવશે. હિન્દુ શાસ્ત્રો અનુસાર, ભગવાન વિષ્ણુ દેવુથની એકાદશીના દિવસે તેમની ચાર મહિનાની યોગિક નિદ્રામાંથી જાગે છે. આ દિવસે ચાતુર્માસનો અંત અને લગ્ન જેવા શુભ પ્રસંગોની શરૂઆત થાય છે. દેવ ઉઠની એકાદશીના દિવસે તુલસી અને શાલિગ્રામના લગ્ન ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે.
હિન્દુ ધર્મમાં આ તિથિ ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે જ્યોતિષની સલાહ લીધા વિના આ દિવસે લગ્ન કરી શકાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુનું વ્રત અને પૂજા કરવાથી બધા પાપોનો નાશ થાય છે. ઉપવાસ દરમિયાન દેવુથની એકાદશીની વાર્તા સાંભળવી ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે.
દેવઉઠની એકાદશી વ્રતની વાર્તા
ઘણા સમય પહેલાની વાત છે. એક ધર્મનિષ્ઠ અને ન્યાયી રાજાએ એક રાજ્ય પર શાસન કર્યું હતું. તેના શાસનમાં, મંત્રીઓથી લઈને પ્રજા સુધી, બધાએ એકાદશીનું વ્રત રાખ્યું હતું. તે દિવસે કોઈએ ભોજન કર્યું ન હતું. બધા ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા અને ભક્તિમાં મગ્ન રહ્યા.
એક દિવસ, બીજા રાજ્યનો એક માણસ નોકરીની શોધમાં રાજાના દરબારમાં પહોંચ્યો. રાજાએ કહ્યું, "તમને નોકરી મળી શકે છે, પરંતુ અમારા રાજ્યનો નિયમ છે કે એકાદશી પર કોઈ ભોજન કરતું નથી, ફક્ત ફળો ખાય છે." આ નિયમનું પાલન કરીને, તે માણસે તે રાજ્યમાં કામ કરવાનું શરૂ કર્યું.
આ પછી, જ્યારે એકાદશી આવી, ત્યારે બધા ફળો ખાતા હતા. તે માણસને દૂધ અને ફળ પણ આપવામાં આવ્યા, પરંતુ ફળ તેની ભૂખ સંતોષી શક્યું નહીં કે તેનું મન શાંત થયું નહીં. પછી તે રાજા પાસે ગયો અને કહ્યું, "મહારાજ, હું ખોરાક વિના રહી શકતો નથી. કૃપા કરીને મને ખાવાની મંજૂરી આપો."
રાજાએ તેને સમજાવ્યું કે આજે એકાદશી છે, અને રાજ્યના કાયદા અનુસાર, આ દિવસે ખોરાક ખાવાની મનાઈ છે. પરંતુ તે માણસ સંમત ન થયો. અંતે, રાજાએ કહ્યું, "ઠીક છે, તમને જે યોગ્ય લાગે તે કરો."
તે માણસ નદી કિનારે ગયો, સ્નાન કર્યું અને રસોઈ બનાવવા લાગ્યો. જ્યારે ખોરાક તૈયાર થયો, ત્યારે તેણે ભગવાન વિષ્ણુને ખૂબ જ ભક્તિથી બોલાવ્યા, "હે ભગવાન! આવો, ખોરાક તૈયાર છે."
તેની પ્રેમાળ વિનંતી સાંભળીને, ભગવાન વિષ્ણુ પીળા વસ્ત્રો પહેરેલા અને ચાર હાથ ધરાવતા તેમના દિવ્ય સ્વરૂપમાં પ્રગટ થયા. તે તેની સાથે બેઠા અને પ્રેમથી ખાવા લાગ્યા. ભોજન પૂરું થયા પછી, ભગવાન અદૃશ્ય થઈ ગયા.
થોડા દિવસો પછી, એકાદશી ફરી આવી. તે માણસે રાજાને કહ્યું, "મહારાજ, આ વખતે મને બમણું ભોજન જોઈએ છે."
રાજાએ આશ્ચર્યથી પૂછ્યું, "બમણું કેમ?"
તે માણસે જવાબ આપ્યો, "રાજા, ભગવાન વિષ્ણુ પણ ગઈ વખતે મારી સાથે જમવા આવ્યા હતા, તેથી તમે મને આપેલું ભોજન થોડું ઓછું હતું."
આ સાંભળીને રાજા આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયો. તેણે વિચાર્યું, "હું વર્ષોથી ઉપવાસ અને પ્રાર્થના કરી રહ્યો છું, છતાં મેં ભગવાનને જોયા નથી."
રાજા આગામી એકાદશી પર તેની સાથે રહેવાનું નક્કી કર્યું.
આગલી એકાદશી પર, રાજા તેની સાથે નદી કિનારે ગયો અને એક ઝાડ પાછળ સંતાઈ ગયો. તે માણસ ફરીથી સ્નાન કરીને ભોજન તૈયાર કરવા લાગ્યો, ભગવાનને બોલાવવા લાગ્યો, "હે વિષ્ણુ! આવો, ભોજન તૈયાર છે."
પણ આ વખતે ભગવાન આવ્યા નહિ. દિવસ વીતી ગયો, પણ જ્યારે ભગવાન ન આવ્યા, ત્યારે તે માણસે દુઃખી થઈને કહ્યું, "હે ભગવાન, જો તમે નહીં આવો, તો હું મારો જીવ આપી દઈશ."
આમ કહીને તે નદી તરફ ગયો. તેની નિષ્ઠાવાન ભક્તિ અને પ્રેમ જોઈને, ભગવાન વિષ્ણુ તરત જ પ્રગટ થયા અને કહ્યું, "રાહ જુઓ, ભક્ત! હું આવ્યો છું."
ભગવાને તેની સાથે ફરીથી ભોજન કર્યું અને કહ્યું, "હવે તમે મારા ધામમાં જાઓ."
પછી, તેમણે ભક્તને પોતાના દિવ્ય સ્થાનમાં બેસાડ્યા અને તેને વૈકુંઠ લઈ ગયા.
આ સાંભળીને રાજા સ્તબ્ધ થઈ ગયા. તેમને સમજાયું કે તેઓ વર્ષોથી ઉપવાસ કરી રહ્યા હતા, પરંતુ તેમનું મન ફક્ત નિયમોથી બંધાયેલું હતું, ભક્તિથી નહીં. જોકે, તે માણસે નિયમો તોડ્યા હતા, પરંતુ તેમની લાગણીઓ સાચી હતી, અને ભગવાને તે સાચી ભક્તિ સ્વીકારી. તે દિવસથી, રાજાનું જીવન બદલાઈ ગયું. તેમને સમજાયું કે ઉપવાસથી નહીં, પરંતુ સાચા હૃદય, ભક્તિ અને પ્રેમથી ભગવાન પ્રાપ્ત થાય છે. તેમણે પણ પૂર્ણ ભક્તિથી પૂજા કરવાનું શરૂ કર્યું અને તેમના જીવનના અંતમાં સ્વર્ગ પ્રાપ્ત કર્યું.
